Yazar: Sabri ASLIŞEN

Elveda Dostlar, Elveda… “Birbirinizle ve kendinizle barışık olun. Birbirinizi sevin. Ama gönülden sevin derim…” -Sözler de gücenirmiş, bu bir veda, -Ben artık gidiyorum, kalın sağılacakla, -Son kez yürekten söylüyorum, -Elveda dostlar, elveda… Bu hafta sizleri Ekim 2007’ye götüreceğim… Yukarıdaki dizeler, bölgemizin yetiştirdiği, yeri doldurulamayan, 54 yıllık ömrünün 32 yılını öğretmenliğe adayan eğitimci Ayhan ŞEŞEN tarafından, emekliliği dolayısıyla kendisi için tertiplenen etkinlikte yaptığı veda konuşmasında söylenmiş… “Veda konuşmaları, zor ve duygu dolu konuşmalardır. İnsanın boğazı düğümlenir, kulakları uğuldar, eli ayağı titrer. İnşallah sonuna kadar konuşabilirim…” sözleriyle konuşmasına başlayan Ayhan ŞEŞEN, şöyle devam etti; “Dört yıl görev yaptığım sürede Ardeşen’de çok güzel işler başardık. İl Milli Eğitim müdürümüz, elindeki kadro ve imkanlarını kullanarak büyük katkılar sağladı. Kendisine bundan dolayı teşekkür ediyorum. Milli Eğitim camiası adına şükranlarımı arz ediyorum…”  “…Değerli arkadaşlar, ilçemizde eğitim kalitesini ve başarıyı arttırmak için, çok değerli yönetici ve öğretmen kadromuzla yoğun çaba gösterdik. Uyum içerisinde çalıştık. Bu nedenle Ardeşen’in kalbimde ayrı bir yeri olacaktır. Meslek hayatımın en güzel çalışma günlerimden bir kısmını Ardeşen’de geçirdim. Tatlı olduğu kadar özellikle son zamanlarda acı hatıralar da yaşadım. Ama genel ilkelerden taviz vermeden yaptığım çalışmalardan büyük bir haz aldım… “Birbirinizle ve kendinizle barışık olun, birbirinizi sevin. Ama gönülden sevin” derim… Eğitim camiasının başarısı ve mutluluğu için dualarım sizlerle olacaktır…” “…Bu bir veda konuşmasıdır… “Yollarımız ayrılıyor” demeye dilim varmıyor. Yollarımız hiçbir zaman ayrılmayacaktır. Çünkü bıraktığımız eserlerle bundan sonra da hep beraber olacağız, BASKI ODALARINDA olduğu gibi…” “…Emekli olmamı istemeyen çok değerli yöneticilerimi, sayın Kaymakamımı, İl Milli Eğitim Müdürümü ve okul müdürlerimi, kurum müdürlerimi ve de öğretmen arkadaşlarımı belki de üzdüm... Ama emeklilik kararı çok zor bir karar. İnanın çok zor… 32 yıl, mesleğimin en verimli çağı. Ama her şeyinde bir sonu var... Cenabı Allah herkese benim gibi sağlıklı emeklilik nasip etsin derim. İnşallah sivil hayatta da karşılaşacağız… Bu güzel geceyi tertip eden yönetici ve öğretmen arkadaşlarıma çok teşekkür ediyorum…” -Beni kalplerinde hissedenler, -Hayalimde hep yaşayan yüzler, -Karşılık beklemeden sevenler, -Bugün son gidiyorum. -Ama inanın sizleri çok seviyorum… Değerli meslektaşlarım, son bir dörtlükle sözlerimi bitiriyorum… -Sözler de gücenirmiş meğer, bu bir veda, -Ben artık gidiyorum, kalın sağılacakla, -Son kez yürekten söylüyorum, -Elveda dostlar elveda… Son dörtlüğüyle konuşmasını bitiren Ayhan ŞEŞEN, kürsüyü terk etmeden önce helallik istedi… ŞEŞEN, yerine oturana kadar, davetliler tarafından ayakta alkışlandı… Alkış, plaket törenine kadar sürdü… Ayhan ŞEŞEN, emekliliğin tadını 3 yıl kadar sürdürebilmiş ve 12 Ağustos 2010 tarihinde aramızdan ayrılmıştı… Öğretmenleriyle, öğrencileriyle bütünleşebilen ender insanlardan biriydi ŞEŞEN… O bütün siyası görüşleri, farklı fikirleri harmanlayarak, kendisine dost eyleyebilen, öncü bir şahsiyet ve yüksek karakterli bir insandı. Camiada idealist, mesleğinin ciddiyetini bilen, güzel ve özel biri olarak anılırdı… Ruhu şad, mekanı cennet olsun…...

O başarılı bir avukat, iyi bir gazeteci ve çok değerli bir öğretmen…Bütün bu mesleklerin tek bir vücutta birleşerek dile geldiği, benim hayatımda önemli bir yeri olan isim, Ardeşenimizin yetiştirdiği ender değerlerden biri Sedat Kahya…  Hayatı boyunca sadece bölgesine ve insanlığa hizmeti ilke edinen saygıdeğer hocamız, bana gazeteciliği sevdiren ilk insan…  Ortaokulda boş geçen Fransızca dersimize girerek, Fransızca’ya olan ilgimi tetikleyen ve hatta bilgimi arttıran değerli bir öğretmen, hayatımda gördüğüm en dürüst, en mert ve sözünün eri insan… Avukatlık mesleği boyunca her zaman haklının yanında olmuş, gazetecilik ve öğretmenlik mesleklerinde de üstlenmiş olduğu misyonu ile bölgede ve ülkede büyük başarılar kazanan bir insan... Güzel yürekli, saygıdeğer hocam Av.Sedat Kahya ve değerli eşi Cevriye Kahya’yı geçen hafta, eşim ve kıymetli annemizle birlikte ziyaret etme imkanı bulduk… Saygıdeğer hocamızla ilk olarak kurucusu olduğu Ardeşenin Sesi Gazetesi ve matbaasında buluştuk… Gazetemizin Yazı İşleri Müdürü Selim Güner, Yayın Yönetmeni Murat Uçkan ve gazetemizin emekçileriyle birlikte, yarım asırdır yayın hayatını aralıksız olarak sürdüren gazetemizi ve yerel gazetelerin içinde bulunduğu zorlukları konuştuk… Son derece verimli geçen bu görüşmenin ardından, bölgemizde yerel mutfağın ve turizmin önde gelen kuruluşlarından biri olan Şelale Otel’in nezih mekanında, Ardeşenin Sesi Gazetesi İmtiyaz Sahibi Cevriye Kahya ve gazetenin kurucusu Av.Sedat Kahya tarafından bizler için verilen yemeğe iştirak ettik… Leziz yemeklerle birlikte, sevinçlerimizi ve üzüntülerimizi de paylaştık…Yakın zamanda aramızdan ayrılan gazetemizin kurucusu, sayın Cevriye Kahya’nın kıymetli kardeşi, değerli dostum Ahmet Özcan’ı ve Sumru annemizin 53 yıllık hayat arkadaşı, kıymetli babamız Celal Erim Tanju’yu da bir kez daha göz yaşları içinde rahmetle andık… Nur içinde yatsınlar…   Bizlere ikram edilen birbirinde lezzetli yemekleri yerken, değerli hocamla yaklaşık kırk yıl önceki anılarımı da paylaşma şansına sahip oldum…O anıların tamamı olmasa da bir bölümünü siz değerli okuyucularımla paylaşmak istedim… Kendileriyle ilk olarak 1976 yılında Ardeşen Hükümet Konağı önünde tanışma imkanı bulmuştum… Okul arkadaşlarımla birlikte Hükümet Konağı bahçesindeki banklarda oturuyorduk, bir elinde avukatlık cübbesiyle çantası, diğerinde ise çok sayıda Ardeşenin Sesi Gazetesiyle  merdivenlerden inen bir beyefendinin bize doğru geldiğini gördük…Yanımıza geldiğinde, “Merhaba çocuklar, ben Avukat Sedat Kahya… Kıyafetlerinize bakılırsa öğrencisiniz. Bu saatte okulda olmanız gerekirdi. Yoksa okuldan mı kaçtınız?” dedikten sonra beni göstererek, “Evladım, Abdurrahman Aslışen’e çok benziyorsun, söyle bakayım, okulda olmanız gerekirken, neden dışardasınız?” Kendilerine, öğretmenlerimizin gelmediği için öğlene kadar derslerimizin boş olduğunu söyledim. Bana hangi derslerimizin boş geçtiğini sorduğunda, Farsızca dersinin öğretmeni olmadığı için hiçbir zaman yapılmadığını söyledim… Tam o sırada iki el silah sesi duyduk… Sedat hocamız ortalıkta fazla dolaşmamamızı ve öğlen mesaisi olana kadar Hükümet Konağı önünden ayrılmamamızı tembihledikten sonra, Fransızca dersimizin gelecek haftadan itibaren ders saatlerinde yapılacağını söylemişti… O haftayı, sokaklardaki silah sesleri ve okuldaki boş derslerle geçirmiştik… Pazartesi, İstiklal Marşımızı hep birlikte okuduktan sonra sınıflarımıza girmiş öğretmenlerimizi bekliyorduk. Fen Bilgisi öğretmenimizi beklerken, kapıdan içeri Avukat Sedat Kahya girmiş, “Günaydın çocuklar. Bugüne kadar boş geçen Fransızca derslerinizin açığını birlikte kapatacağız. Öğretmeniniz atanana kadar, Fransızca derslerinde beraber olacağız…” demişti. Bu şekilde başlayan iletişimimiz kısa sürede Fransızca dersini bizlere sevdiren Sedat Kahya hocamızla yarım dönem devam etmişti… Sonradan öğrendim ki saygıdeğer hocamız, Fransızca derslerimizi ücretsiz olarak bizlere vermişti… İşte o gün bugündür hayatımda çok önemli bir yere sahip olan saygıdeğer büyüğüm Av. Sedat Kahya ve değerli eşi Cevriye Kahya’ya misafirperverliğinden dolayı eşim ve annemiz adına bir kez daha teşekkür ediyor, kendilerine sağlıklı uzun ömürler diliyorum…...

Sadece Ardeşen’in değil, bölgenin değeriydi… Bölgemizin en geniş çaplı festivali 90’lı yıllarda Ardeşen belediyesi tarafından dönemin belediye başkanı İmdat Sütlüoğlu başkanlığında tertiplenmişti… Adı da “Atmaca 53 Festivali” olarak belirlenmişti… O dönemde mesleğimi Rize merkezli bölgede sürdürüyordum… Meslektaşım, sevgili kardeşim Alihan Telatar ile Artvin’deki işlerimizi bitirmiş Rize’ye doğru yol almıştık… Günün yorgunluğunu ofisimizde demlediğimiz akşam çayıyla gidermiştik… O dönemde gazetecilik mesleği meşakkatli bir işti… Aslında hala öyle… Akşam olmuş, ofisi kapatacağımız sırada telefonumuz çalmıştı. Arayan kişi Ardeşen Beldiye Başkanı İmdat Sütlüoğlu’ydu… Beni bir gün sonra sabah saat tam 10.00’da başkanlık makamında bekleyeceğini söyledi. Ertesi sabah Ardeşen Belediyesindeki randevuma 23 dakika erken gitmiştim… Özel kalemde görevli kardeşimiz Gülcan Kuleci (Buçan), geldiğimi başkana iletmek için kapısını çalıp içeri girmişti… Girmesiyle çıkması da bir olmuştu… “Sabri abi, başkanımız seni saat tam 10’da beklediğini söylemiş…” Saatler 09.59’u gösterirken özel kalemin telefonu çaldı ve “Sabri beyi içeri al” sesine karşılık “tamam başkanım” olmuştu… Başkanlık makamına girdiğimde, sadece “hoş geldin” dendikten sonra, Halim Yıldız kardeşimiz tarafından getirilen taze demlenmiş çayı içene kadar aramızda kayda değecek konuşmamız olmamıştı… Başkan Sütlüoğlu bana, “Yarın sabah benim danışmanım olarak işe başlıyorsun. Gazetecilik mesleğini, bugüne kadar nasıl yapıyorsan aynı şekilde yapmaya devam edeceksin… Ardeşenin bütün mahallerine gidip, vatandaşın gözü-kulağı olacaksın. Sorunlarını, isteklerini, memnuniyetlerini tarafsızca yazılı ve görsel basında paylaşacaksın. Yapacağın haberlerde, belediye eleştiriliyor olsa da sansürsüz bir şekilde şikayetin ne olduğu, kimden ve hangi mahalleden geldiğini açıkça yazacaksın. Ve birlikte bu haberleri masaya yatırıp, çözüm ve önerilerin neler olduğuna bakacağız. Gerekirse halk meclislerinde açıkça tartışacağız… Belediyemizin öncülüğüyle yapacağımız Atmaca 53 Festivali için hazırlıklarımızı başlatalım. Genel hazırlıklarla birlikte, yerel ve devlet sanatçılarıyla diyaloğunu başlatmanı istiyorum…” dedikten sora odadan ayrıldı… Makamdan çıktım ve Rize’nin yolunu tuttum… Ardeşen Belediyesi’ndeki ilk iş günümde Atmaca 53 Festivali için sanatçı davetine başlamıştım. TRT’den Eda ve Metin Özülkü çifti ve Reşat Karaoğlu’yla görüşmüş, iki hafta içinde tekrar dönüş yapacaklarını belirtmişlerdi… Aralarında Ayhan Alptekin’in de bulunduğu yerel ve bölgesel sanatçılarla da diyaloğa geçilmesi için mesai arkadaşım, sevgili dostum Cavit Karadoğan’la birlikte bir çalışma başlatmıştık… Yaptığımız görüşmelerin sonucunda TRT sanatçıları ile yerel ve bölgesel sanatçıların tamamı Atmaca 53 Festivali’nde sahne alacaklardı… İlk olarak 1982 yılında bir düğünde sahne alan Ayhan Alptekin, 1983 yılında Besim Özyıldız’ın önderliğiyle oluşturulan ve aralarında Engin Alptekin, Şahin ve  Sadık Babalık, Kemal Hacıoğlu ve Cavit Karadoğan’ın da içinde bulunduğu “Grup Yıldızlar”ın içinde yer alarak, müzik kariyerinin ilk adımlarını atmıştı… Alptekin, Rize ve Artvin illeri ve bağlı ilçelerinde yapılan düğün ve çeşitli organizasyonlarda sahne almıştı… Ardeşen Atmaca 53 Festivalinde o yıl Eda ve Metin Özülkü çifti tarafından söylenen birbirinden güzel parçalarla açılış yapılmış, Reşat Karaoğlu’da yerel türküleriyle devam etmişti… Festivalin son gününde, “Grup Yıldızlar”la sahne olan Ayhan Alptekin, 1993 yılında çıkardığı ilk albümünde yer alan ve çoğunluğunda Lazca sözlerden oluşun şarkılarıyla yöre halkını coşturmuştu… Öyle bir çoşkuydu ki, bölgede festivaller konuşulduğunda; “Ayhan Alptekin sahne alacaksa o festivale gidilir…” denilirdi.  Sadece Ardeşen’in değil bölgenin hatta ülkemizin sanatçısı olan Ayhan Alptekin, ''Oy Nana'' albümüyle Karadeniz müziğine bir yön vermiş, yerel ve bölgesel sanatçılara yol gösterici olmuştu… İçinde Lazca şarkılarında yer aldığı “Ah ulan ah” albümünü 2003 yılında çıkardı… Alptekin, sanat hayatında Oy Nana ve Ah ulan ah albümlerinin yanında, Gel beni dinle, Gelme, Sindoma Ayhan Lazuri, Şahlandı Karadeniz,Hey gidi gönül,Çona, Hülya, Karadeniz Tavernası 1 ve 2, Ayhan Alptekin Box Set adlı albümlerine imzasını atmıştı… Bölgemizin yetiştirdiği değerlerden biriydi sevgili kardeşimiz Ayhan Alptekin…Yakalandığı amansız hastalıktan dolayı tedavi gördüğü RTEÜ Rize Eğitim ve Araştırma Hastanesinde 6 Temmuz 2021 günü  hayata gözlerini yumdu. Karıncayı bile üzmeyen kardeşimiz, 7 Temmuz’da doğduğu köydeki aile mezarlığında  toprağa verildi… Sözün bittiği yerdeyiz… Şarkılarıyla onu aramızda yaşatacağız… Nur içinde yat güzel yürekli insan, sevgili kardeşim… Değerli kardeşimizin ailesine, yakınlarına ve sevenlerine sabır, başsağlığı diliyorum…...

Sevgili okurlarım, Bu haftaki köşemde farklı bir paylaşım yapmayı uygun gördüm. Aslına bakarsanız yöre halkımı haberdar etmek, çocuklarla ilgilenen annelere, öğretmenlere, ablalara yeni bir yöntemle ilgili bilgi vermek için bu satırları paylaşmak amacım. Biliyorsunuz eşim bir akademisyen ve yaklaşık 2 yıldır evde hummalı bir şekilde kağıt katlama çalışmaları yapılıyor… Üstelik bu kutlamalara hikayeler yazılarak çocuklara farklı bir yöntemle, storigamiyle, kavram öğretimi, dil gelişimi, sosyal becerilerin desteklenmesi vb. bir çok kazanımın sağlanabileceği konuşuluyor. Bu konuda yazdığı kitabı da uzun bir sürecin ardından önceki gün Eğiten Kitap tarafından yayınlandı… Erken Çocukluk Eğitiminde Storigami: Origami ve Hikaye Kardeşliği…  Sizinle paylaşacağım ve kendi kaleminden dökülen aşağıdaki kelimeler tamamen eşime ait… Özellikle içinde bulunduğumuz, çocukların, kadınların ihmal ve istismar edildiği, insanların insanlıktan çıktığı, anne-babaların evlatlarıyla ilişkilerinde ciddi sarsıntıların yaşandığı şu günlerde bir babanın evladında yaşayan anlamını, sevgiyi, saygıyı, hasreti, aslında gerçekte de olması gereken baba-evlat ilişkisini iliklerime kadar hissettiren bu paylaşım iki amaca hizmet ediyor bana göre… Hem yeni bir yöntemi okuyucularla tanıştırma hem de anne-babanın evlat yetiştirmede üstlendiği anlamı ve sorumluluğu tekrar tekrar vurgulama…  Hatırlıyor musun? İlk hikayemi yazıp seninle paylaşmış, kağıdı katlarken ne kadar zorlanmıştım. Ekim ayının ortalarıydı. Yıl 2019. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi’ndeki görevime başlamak üzereydim ve Hasan Kalyoncu Üniversitesi’nde yapılacak uluslararası bir kongrede kabul alan origami eşliğinde hikaye anlatma konulu bildirim için çalışıyordum yerimden kalkmadan. Her bir kelimede, sana anlamlı gelmeyen her ifadede beni durdurup yorum yapmıştın. İlk hikaye yerini ikinciye, üçüncüye ve dahasına bırakırken; her katlamada farklı figürler yapıp çocuksu heyecanla yanına koşarken sevinçle, gururla, keyifle parlardı gözlerinin içi… Zaman geçip bu konuda yazmaya başladığım kitabımın eskizlerini gösterdiğimde ise gözlerinden süzülen yaşların her bir damlasında yerini alan sevgi ve mutluluk, daha büyük bir gurura eşlik etmişti…  Aradan çooook zaman geçti… Covid’e yakalanmamız, hastane ve karantina sürecimiz derken aynı hızda devam edemedi çalışmalarım biliyorsun… Sonra sen rahatsızlandın. Pankreatit dediler… Çok çabaladın biliyorum… Direndin, direndin… Ama olmadı… İlk ve son kez seni yoğun bakımda uyutulmuş halde olmana rağmen sesime tepki verir halde gördüğümde anladım vedalaşmak için direndiğini… Ertesi gün hikayelerimde ifade ettiğim uzak diyarların birine gitmiştin… Bizlere veda edişinin üstünden geçen 146. gündü bugün ve ilk kez elime aldım “Storigami” kitabımı. Sayfalarını çevirirken seni hayal ettim. Burada olsaydın oturduğun baba koltuğunda doğrulur, çeneni titreterek kitabı eline alır, arkadan öne doğru sayfalarını hızlıca çevirir ve “Şu gözlüğümü verir misin?” diyerek başlardın ayrıntılarıyla incelemeye… Bir süre geçtikten sonra da “Eline sağlık” derdin… Net… Ve yanındaki kutu mendilden bir tane çekip silerdin gözlerini… “Gözlerim bu aralar çok sulanıyor, mevsimsel” diye… Tam 146 gündür benim de gözlerim hep sulanıyor babam… Senin dediğin gibi… Mevsimsel… Yanısıra ÖZLEMSEL…  Kitabımın girişine rahmetli Mehmet Reşat SAVGA ile yani dedemle başlamıştım. Bilemezdim ki bu kadar zamansız gideceğini… Neyse zaten anlatacağım öyle çok şey var ki… Okuyanı bol olur da ikinci baskı yapılabilirse belki bu kez her akşam işten dönerken babasından 9 sakız isteyen kızın hikayesiyle başlarım. Ne dersin?  Işıklarda uyu babam. Kıymetlin, oğlunun ve kızının başının tacı…...

Geçtiğimiz gün çok sevdiğim ve saygı duyduğum eğitimci abim Hasan Mahmutoğlu’yla yerel kültürlere ışık tutacak konuların ağırlıkta olduğu bir dizi görüşme yaptım... Telefon aracılığıyla yaptığımız sohbette, yerel kültürün yanı sıra, köy okullarını ve Köy Enstitülerini de konuşma fırsatı buldum...  Mahmutoğlu, annesinden kalan eski sandıkta, babasının Köy Enstitüsü’nden mezun olduktan sonra, ilk görev yeri olan Ardeşen’in  Bakoz köyünde öğrencileri ve öğretmen arkadaşlarıyla çekilmiş siyah beyaz fotoğraflarını bulmuş... Bir kaçını e-mail aracılığıyla bana  gönderdi... İnanılmaz görseller... Hasan Mahmutoğlu’nun babası Selahattin Yıldız, Beşikdüzü Köy Enstitüsü’nden 1944’de mezun olduktan sonra, eskiden köy olan Bakoz’da cami altında üçüncü sınıfa kadar öğrenci okutmuş...  O dönemde ilk üç sınıfı bitiren öğrenciler, Ğere (Işıklı), Sifat (Prinçlik) ve Ağvan (Seslikaya) köylerindeki okullara giderek, beş yıllık eğitimlerini tamamlarlarmış... Selahattın Yıldız, öğrencilere ders vermek için Ağeni’deki evinden okulun bulunduğu Bakoz köyüne yaya gidip gelirmiş... Beşikdüzü Köy Enstitüsü mezunu Selahattin Yıldız, Beyazkaya köyüne ilkokul yapılması için girişimde bulunmuş, okul arsası için Paçğatur bölgesini ilgililere göstermiş, yaptıkları incelemeler sonucunda bahse konu olan yerde ilkokul yapılmasının uygun olmadığı kararı verilmiş... Bu duruma çok üzülen Köy Enstitülü öğretmenimiz, bir kaç yıl sonra yetkililerin kapısını tekrar çalmış, ilkokulun Yamaçdere köyünde (şu anki kahveler mevkisinde) yapılması teklifinde bulunmuş. Bu teklifi ilgili makamlar tarafından kabul edilmiş, Yamaçdere ve çevre köylerinde yaşayanların yardımıyla,  ilk olarak okulun iki büyük dersliği yapılmış. Daha sonra okula üç derslik ve bir lojman da eklenmiş... Yeni yapılan İlkokulda ilk yıllarda iki öğretmen, daha sonra üç öğretmenle 27 yıl öğretmenlik görevini ifa eden Selahattın Yıldız, kendi okuttuğu öğrencisi Şerafettin Hacıoğlu ile birlikte aynı okulda görev yapmış ve o dönemde açılan okuma-yazma kursları kapsamında Pelergivat köyünde de sorumluluk üstlenmiştir... Mahmutoğlu’nun ifadesine göre, “Beşikdüzü Köy Enstitüsünün çıkardığı derginin 347. sayfasında, babam Selahattın Yıldız’la birlikte Ardeşenli Teyfik Mısır ve Mustafa Yarmaz’ın isimleri ve fotoğrafları da yer almış (Mısır ve Yarmaz soyadları daha sonra değişmiş olabilir). Babam, Enstitü’de okurken soyadı Yıldızmış. Daha sonra mahkeme kararıyla aile lakabımız olan Mahmutoğlu soyadını aldı. Benim öğretmen olmamda da çok büyük emeği var babamın... Göreve başladığı günden emekli olduğu zamana kadar çok sayıda insana emek vermiş; öğretmen, doktor, ordu komutanı, polis ve memur gibi bir çok alanda değerli insanların yetişmesine vesile olmuştur...” Türk felsefe öğretmeni, Milli Eğitim Eski Bakanı ve Köy Enstitüleri’nin kurucusu Hasan Ali Yücel, Köy Enstitülerini kapatalım diyenlere karşı TBMM’de köylüyü okutmanın yararlarını anlatır ve sonunda “Sizce zararları nedir?” diye sorar... Toprak ağası bir milletvekili “Ben üçü beşi bilmem, bindiğim eşek benden akıllı olmayacak. Olursa düşürür, okuyan köylü zapt olmaz” der..! Düşündürücü bir ifade değil mi sizce de? Nasıl yorumlanır?Eğitime ve geleceğe bakış bu kadar dar mı olmalıdır? Ne dersiniz? Beşikdüzü Köy Enstitüsü mezunu, Selahattın Yıldız (Mahmutoğlu),Teyfik Mısır, Mustafa Yarmaz, Halil Yazıcı, Hüsnü Yenigün, İbrahim Bayraktutan, Ali Çevik, Musa Aktepe, Ömer Yağcı, Hamit Eryılmaz, Hamdi Tekeşin, Rasim Ayan, İlyas Tekeşin, Selma Beşli, Hikmet Ural, Reşat Atabey, Tahsin Yağcı, Hakkı Beşli, Mustafa Ekşioğlu, Mehmet Seydioğlu, Besim Nebioğlu, Hidayet Yenigün, Cumali Atabey, Selahattın Öner, Faruk Ateş ve Kazim Ateş... Ladik Akpınar Köy Enstitüsü mezunu Dursun Ali Okutan... Beşikdüzü Öğretmen Okulu mezunu Ziya Okutan ve adını hatırlayamadığımız Köy Enstitüsü veya Öğretmen Okulu mezunu öğretmenlerimiz, Cumhuriyetimizin büyük atılım sağlanmasında önemli mihenk taşları olmuşlardır. Hepsine medeniyetin temelinin atılmasına olan katkılarından dolayı müteşekkiriz... Aramızda olan öğretmenlerimize sağlıklı bir ömür, ebediyete intikal eden öğretmenlerimize de rahmet diliyorum... Sizlerin hakkını ne yapsak ödeyemeyiz... ...

“KURULUŞ VE KURTULUŞ GÜNÜ” Mart ayının 1 ve 10. günleri Ardeşen ilçesi için çok önemli iki günüdür... 1 Mart 1953 yılı Ardeşen’in ilçesinin doğum günü, 10 Mart 1918 yılı ise işgalden kurtuluş günü...  Ardeşen’in doğum gününe tanıklık yapan siyah-beyaz fotoğraf, Cumhuriyet Caddesi’nde çekilmiş...1 Mart 1953 yılına ait siyah-beyaz fotoğraf, bölgemizin yetiştirdiği önemli şahsiyetlerden biri olan emekli öğretmen Ali ÇEVİK tarafın çekilerek, günümüze kadar gelmiştir... Yukarıda paylaştığımız tarihi fotoğraf, Cumhuriyet Caddesi üzerinde bulunan Melekoğlu ve Kibaroğlu ailelerine ait işyerlerinin önünde çekilmiştir... Ardeşen 1916 yılında Ruslar tarafından işgal edilmiş ve 1918 yılında ise işgalden kurtulmuştur... Ardeşen, 1 Mart 1953 yılına kadar, 10 Mart Kurtuluş gününü Pazar ilçesiyle birlikte Bucak merkezi olarak kutlamıştır... Osmanlı Devleti’nde Lazistan Sancağında yer alan Ardeşen, 29 Ekim 1923’de Rize iline bağlanmıştır. Pazar ilçesinin Bucak merkezi olan Ardeşen, 1 Mart 1953 yılında ilçe statüsüne kavuşmuştur... Doğum ve Kurtuluş Günün kutlu olsun… Ardeşen’in tarihiyle ilgili gelecek nesillere doğru bilgi aktarılabilmesi için, bölgemizin yetiştirdiği Tarihçi Ergün KONAKÇI’nın görüşlerine başvurduk... KONAKÇI, Ardeşen’in tarihinin doğru yazılmadığına dikkat çekerek, “Art’aşeni” adının ilk olarak Yavuz Sultan Selim tarafından adlandırılmadığını, Art’aşeni, ilk olarak kuruluşu MÖ 11. Yüzyıla dayanan Lazların antik dönemdeki devletleri olan Kolhida devletine bağlı olduğunu ve Doğu Karadeniz’de Kolha (Kolhida) isimli bir ülkenin varlığından söz eden en eski yazılı belge MÖ 764 yılında Urartu kralı olan II.Sarduri’nin dönemine ait kitabe olduğunu söyledi... Ardışen sözcüğü zamanla halk dilinde Ardeşen olarak yerleşti şeklindeki rivayetlerin Osmanlı kaynaklarında bir karşılığı olmadığını hatırlatan KONAKÇI, “Art’aşeni” ismi, bölgenin Osmanlı iradesine girmeden çok önce de vardı. Art’aşeni, bölgenin yerlileri olan Lazların çok eski tarihlerinden itibaren yerleşim alanıdır. İlçe yerleşimi, bugünkünden farklı olarak yoğunluğun köylerde olduğu, Ardeşen ilçe merkezinin küçük bir mahalle şeklinde bulunduğu anlaşılıyor. Art’aşeni, ilk olarak kuruluşu MÖ 11. Yüzyıla dayanan Lazların antik dönemindeki de letleri olan Kolhida devletine bağlıydı... Doğu Karadeniz’de Kolha (Kolhida) isimli bir ülkenin varlığından söz eden en eski yazılı belge MÖ 764 yılında Urartu kralı olan II.Sarduri’nin dönemine ait kitabedir. Bu kitabede, Kral II. Sarduri’nin seferleri anlatılırken, kuzeydeki “Kulha” isimli bir ülkeden ve “Kulha” halkından da bahsedilir. Urartu dili ve tarihi uzmanları, bahsi geçen bu ülkenin, antik batı kaynaklarında da ismi benzer şekilde geçen, Doğu Karadeniz’deki “Kolha ülkesi” olduğu konusunda hemfikirdirler. Aynı yüzyılda yaşamış olduğu varsayılan Yunan ozanı Eumelos’un, günümüze ulaşan dizelerinde de “Kolhis” ülkesinden bahsediliyor olması, eski Yunanların da Kolha ülkesinin varlığından haberdar olduklarına işaret etmektedir. Pers imparatoru II.Kuruş'un MÖ 546 yılında gerçekleştirdiği Lidya seferinden bahseden ve o dönemlerde yaşayan kralların sahip oldukları zenginliklere değinen Plinius, bu zengin krallar arasında Kolha ülkesinin Saulak isimli kralına da yer vermiştir.” İfadesini kullandı… KONAKÇI, Ardeşe’in (Art’eşeni) tarihiyle ilgili bilgi ve belgeleri kaynaklarıyla birlikte özet olarak şu şekilde aktardı;Roma imparatorluğunun Kapadokya valisi olan Arrianus, MS 130’lu yılların başında gerçekleştirdiği Karadeniz seyahati ile ilgili olarak, İmparator Hadrianus’a hitaben bir rapor yazmıştır. Bur aporunda Lazlardan ve yaşadıkları coğrafyadan bahseder.Batlamyus,150 yıllarında yazdığı eserde antik çağlardan beri batılı kaynaklarda “Kolhis” olarak isimlendirilen Doğu Karadeniz sahillerini üç ayrı bölüm olarak ele alır.Pacatus tarafından yazılan ve MS 389 yılına tarihlenen bir eserdeeserde, Kolha ülkesinin, Roma impraratorluğundan ayrı bağımsız bir ülke olduğu vurgulanmaktadır. Tarihçi Menander,420 yılında yazdığı tarihi yazıda Lazlardan ve Lazika devletinden bahsetmiştir.MS 456 yılına doğru, Bizanslıların Lazlara karşı ikinci bir saldırının hazırlıkları içerisinde olduklarını bildiren Priskus’a göre, o sıralarda, düzenlenecek olan bu seferle ilgili planlar müzakere edilmektedir. İlk saldırının zamanı ve sonuçları ile ilgili kayıtlar günümüze ulaşmamıştır. Ancak, Bizanslıların bu sefer sırasında izlenecek rota konusundaki tereddütleri; bir önceki seferde önemli sorunlarla karşılaşıldığı izlenimini vermektedir. Doğu Karadeniz’in bu yıllarına ilişkin olarak, Antakyalı Joannes tarafından günümüze ulaştırılan, bir başka ayrıntıda, 470’li yıllara aittir. Bu bilgiye göre, Trabzon civarındaki Tzaniler, Romalılara büyük zararlar vermişler ve İmparator Leo da bunun üzerine bölgeye bir destek kuvvet göndermiştir.519'da Cassiodorus tarafından yazıldığı ve sonraki yıllarda Jordanes tarafından yayınlandığı bilinen “Goth Tarihi” adlı eserde, Kafkas dağlarının doruklarında yer alan ve “Kaspian kapıları” olarak adlandırılan geçitlerin, Lazların kontrolü altında olduğu bildirilmektedir.522 yılında Lazika kralı Zamnaz’ın ölümü üzerine, Laz geleneklerine göre yerine büyük oğlu I.Tzat' kral olmuş, ancak İranlılar onun krallığını tanımamışlardı. Bizans tarihçisi Malalas bu olayla ilgili gelişmeleri, Bizans resmi bakış açısıyla aktarmaktadır;Prokopius, 550’lerin ilk yıllarına ait gelişmeleri aktardığı, sekizinci kitabının büyük kısmını da, Doğu Karadeniz’e ve Lazika savaşlarına ayırmıştır. Bu kitabının ilk bölümlerinden biri, muhtemelen, gemi ile Lazika’ya doğru giderken, sahil boyunca tuttuğu notlara dayanmaktadır.Agathias, Bizans sarayının resmi tarihçisi 555 yıllarında yazdığı tarihi eserde Lazlardan ve Lazların tarihi devleti Lazika hakkında bilgi vermiştir.   Kolhida devletinden, daha sonra kurulan Lazıka devletlerinden ve Lazlardan, ilk çağ eski Yunan, Roma İmparatorluğu, Pers İmparatorluğu, Bizans Devleti gibi ilkçağ tarih ve coğrafyacıları tarafından yazılmış çeşitli tarihi kaynaklarda bahsedilir.Milattan sonra 1.yüzyıla kadar Kolhida devletinin sınırları içinde kalan ilçe, bu devletin yıkılmasıyla, ardından kurulan ikinci tarihi Laz devleti olan Lazıka devletine bağlanmıştır. 7. yüzyılda Lazika Krallığının yok olması ile kısa bir süre Abhazlara daha sonrada Gürcü egemenliğine girmiştir. 1204 yılında bu günkü Pazar’(At’ina) dan Batum’akadar uzanan bir çeşit özerk bir yönetim kurulmuş (Laz Theması), Ardeşen’de bu özerk yönetimin içinde yer almıştır.İlçe, Yavuz Sultan Selim’in şehzadeliği zamanında Trabzon valiliği yaptığı dönemde, 1508 yılında çıktığı Kutais seferinden sonra Osmanlı kuvvetleri ve Laz derebeyleri arasında yapılan savaş sonunda kesin olarak Osmanlı devletine bağlanmıştır.İlçenin Osmanlı devletinin denetimine girmesi ile ilgili Fatih Sultan Mehmet’in 1461′ de Trabzon Rum devletini ortadan kaldırmasıyla Osmanlı devletine katıldığı şeklindeki yaygın bilgi doğru bir bilgi değildir çünkü Art’aşeni bu zamanda zaten Trabzon Rum devleti sınırları içerisinde yer almıyordu ve Fatih Sultan Mehmet  bu günkü At’ina (Pazar)’a kadar olan yerleri Osmanlı devletine sınırlarına katmıştır, ilçenin kesin olarak Osmanlı sınırlarına katılması Yavuz Sultan Selim’in şehzadeliği zamanında Trabzon valiliği yaptığı dönemde, 1508 yılında Gürcüler üzerine çıktığı Kutais seferinden sonradır.Ardeşen 1916 yılında Ruslar tarafından işgal edilmiş ve 1918 yılında ise kurtulmuştur. 10 Mart İlçenin Kurtuluş Günü olarak kutlanır. Osmanlı Devleti’nde Lazistan sancağında yer alan Ardeşen ,29 Ekim 1923’te Rize iline bağlanmış, önceleri Pazar ilçesinin bucak merkezi, 1 Mart 1953 tarihinde de İlçe olmuştur. Kaynaklar: Ahmet Mican Zehiroğlu (2000). Antik Çağlarda Doğu Karadeniz. İstanbul: Çivi Yazıları Yayınevi. Ali Taşpınar (2004). Rize Tarihi. Rize: Gençlik Kitabevi. Ali İhsan Aksamaz (2000,). Dil-Tarih-Kültür ve Gelenekleriyle Lazlar. ...

“Laz kadınları canla-başla çalışıyor, eşleri ise gerek evde gerekse kahve köşelerinde  boş boş oturuyor” sözü yıllardır söylenmiş ve günümüze kadar da benzer ifadelerle gelmiştir... Bir an aklınızdan geçiverebilir, bu sözlerin gerçeklik payı var mı? diye… Evet yıllardır tenkit konusu olmuştur... “Doğu Karadeniz Bölgesi’nde bütün işleri kadınlar yapıyor, erkekler ise boş boş oturuyor ve hatta yan gelip yatıyor” sözleri... Tırnak içinde yer alan sözlerin sarf edilmesinin ana kaynağı, bölgede yaşayan erkek nüfusunun çoğunun gurbetçi olmalarından kaynaklanmaktadır... Bölge insanı, bölgeye çay tarımı gelene dek gurbetçi olarak ülke dışında çalışmıştır... Doğu Karadeniz’in kuzey doğusunda yer alan Batum ve Sohum, önemli ticaret merkezleri olması sebebiyle gurbetçileri rahatça kendine çekebiliyordu. Ortak kültür ve yakınlık bakımından Batum ve Sohum şehirleri, 1800’lü yıllardan 1937’ye (Sarp sınır kapısı kapanıncaya) kadar bölge insanının gurbeti olmuştu... Sarp sınır kapısı kapandıktan sonra kırsal göç, ağırlıklı olarak başta Ankara, İstanbul ve İzmir olmak üzere ülkemizin çeşitli illerine doğru gerçekleşmişti... Ailenin diğer fertlerinin de daha sonra katılacağı göçler ise 1960 yılı sonrası olmuştur. Bu göçler, Almanya başta olmak üzere çeşitli Doğu Avrupa ülkelerine gerçekleşmiş; işçi olarak ilk gidenlerin başında da erkekler gelmiştir... Bu göçler, daha çok dışarıdan bakanlar tarafından tenkit konusu edilmiş ve ağızdan ağıza “Doğu Karadeniz Bölgesi’nde bütün işleri kadınlar yapıyor, erkekler ise boş boş oturuyor ve yan gelip yatıyor“ şeklinde söylemler dolaşmaya başlamıştır.  Bu ifadenin aslına bakıldığında, geçmişte gurbetçi olarak çalışan erkeklerin, dışarıda, yani “gurbet ellerinde” evine ekmek parası getirmek, göndermek için ter döktüğü süreçte, kadınlarının yörede aktif olarak çalışmaları ve ister istemez evin hem kadını, hem de erkeği rolünü üstlenmeleri dolayısıyla ortaya çıktığı görülecektir. Bölge insanı olarak bunu aslında hepimiz çok iyi anlayabiliyoruz. Elbette ki, bu durumu kullanan yöre insanı da olmuyor değil. Yanlış anlamayın beni! Ülkemizin gezmediğim, görmediğim yeri hemen hemen hiç kalmadı. Yurt dışında da yaklaşık on ülke gezdim. Bütün bu seyahatlerim süresince yöremizi ve Kaçkar Dağı eteklerini gözlerimin önüne getirdim kıyaslamak için... Ne mümkün! Kıyas kabul etmedi hiçbiriyle! Gerçekten tabiat olarak dünyada bu kadar güzel bir yer yok. Doğu Karadeniz dağları, dereleri, yaylaları ve gölleriyle eşsiz bir doğa güzelliğine sahip, aynı zamanda çok zorlu bir coğrafyası da var. Yöre halkının, bu zor coğrafya şartları içinde hayatını idame ettirmesi, geçimini sağlaması da fevkalade zor elbette... Bu zorluğun üstesinden ancak birlik olarak gelinebileceğini... Kadın ve erkek el birliğiyle, gönül birliğiyle bu sorumluluğu taşımayı öğrenmeli, bu sayede aydınlık geleceğe doğru beraberce yürümelidir. Eski alışkanlıkların, gurbetçilik zamanlarının ve ben yatayım sen yapçılığın gerilerde kalmasıyla Doğu Karadeniz, halkı ve doğasıyla daha da yükselerek kalkınabilecek, ülkemizin müstesna turizm cenneti olarak gözde yerini perçinleyecektir. Bu vesileyle önümüzdeki pazartesi kutlanacak olan, "Acıyla yoğrulan, sabırla bilenen kadınlarımızın 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü”nü kutluyorum... “Dünyada her şey kadının eseridir.” Mustafa Kemal Atatürk...

Dünyanın hiçbir yerinde bulunmayan bitki türleri ile buzul (sirk) gölleri, ormanlar ve yaban hayatını barındıran 51 bin 550 hektar alanı kapsayan Kaçkar Dağları Milli Parkı, doğaseverlere doyumsuz güzellikler sunuyor. Kaçkar Dağları Milli Parkı, dünyanın hiçbir yerinde bulunmayan bitki türlerinin yanı sıra buzul (sirk) gölleri, ormanları ve yaban hayatıyla ziyaretçileri adeta büyülüyor. Ziyaretçiler, 1994'de 51 bin 500 hektarı milli park ilan edilen Kaçkarlar'da, yöreye özgü kelebek türleri ile karaca, yaban keçisi, geyik, dağ horozu, sansar gibi türleri de görebiliyor. Doğu Karadeniz sahili boyunca uzanan, büyük bölümü Rize'nin Çamlıhemşin, geri kalanı Artvin'in Yusufeli ilçesi sınırlarında yer alan, en yüksek noktasını ise 3937 rakım ile Kaçkar Kavrun Dağının oluşturduğu Kaçkar Dağları Milli Parkı, zengin faunasının yanı sıra dört mevsim karlı zirveleri, buzulları, buzul gölleri, çayırları ve sık ormanlarıyla doğa tutkunlarının en gözde mekanları arasında yer alıyor. Bölge, dağcılık, kaya tırmanışı, yürüyüş, foto safari, kona-rafting ve kayak sporları merkezi haline dönüşmüş durumda. Başka hiçbir yerde bulunmayan bitki ve kelebek türleri ile yaban hayatı ve eşsiz doğal güzellikleri görmek isteyenler, dünyanın dört bir yanından yöreye akın ediyor. Milli parkı ziyaret edenler arasında doğu tutkunları ve dağcılar başı çekiyor. Kaçkar Dağlarının batısındaki Fırtına Deresi’nin bütün kolları ile doğusundaki Hemşin Deresi zengin bir flora ile kaplı. Karstik flora özelliğine sahip bu bitki örtüsü, gerek alt flora gerekse üst flora endemik türleri barındırıyor. Türkiye'de orman güllerinin 3000 metreye ulaştığı tek yer Kaçkarlar. Kaçkarlar, Pleistosen'e (jeolojide buzul çağı) ait buzul izleriyle beraber aktüel buzlaşmanın birlikte görüldüğü ender yerlerden birisi. Bu sahada buzullarla birlikte buzul (sirk) gölleri, buzul vadileri de bulunuyor. Fauna açısından da zengin olan Kaçkarlar, kurt, ayı, domuz, tilki, karaca, yaban keçisi, geyik, sansar, çakal, dağ horozu, Kafkas semenderi gibi türleri barındırıyor. Sabırlı ziyaretçiler, yörede dağ horozu görebiliyor, karaca, geyik ya da yaban keçisiyle karşılaşabiliyor. Yaylacılık faaliyetinin de yapıldığı Kaçkar Dağları'nda yayla yaşam kültürü ve sosyal yaşantısı turizmde artı değer olarak ön plana çıkıyor....

Yıllar geçse de köy bakkallarının kokusunu unutamazsınız... Çocukluğumuzda, bakkala alış-verişten çok kokusu için giderdik... Bisküvi, gofret, lokum ve kurabiye kokusuna karışmış kara lastik ve daha bir çok malzemenin kokusunu bir arada barındırırdı köy bakkalları... Bir çok köy gibi bizim köyde de bakkal vardı. Hem de bir değil tam beş tane... Avaçç’i avla’da Mecit Dayının (Okutan), Ğomuyni avla’da Memet Dayının (Aslışen), Ziya Avla’da Asiye Halanın (Kulaber), Alik’i avla’da Harun Dayı (Ermiş) ile Kadir Dayının (Ocakçı) bakkalları vardı...  Her biri farklı farklı alanlarda hizmet verirdi... Mecit Dayının bakkalında daha çok çocuklara yönelik bisküvi, kurabiye ve lokumlar, Memet Dayının (babam) bakkalında bisküvi çeşitlerinin yanısıra, temel gıda ürünleriyle birlikte İlkokul öğrencilerine yönelik kırtasiye malzemeleri bulunurdu... Asiye Halanın bakkalında ise temel ihtiyaçlarla birlikte kadın ve erkekler için kara lastik ile çizme türlerleri mevcuttu. Kardeşiyle ortak olarak hizmet veren Asiye Halanın bakkalı daha sonra Muhittin Dayı tarafından Paniçç’i avlaya taşınmış... Köyümüzün ürün yelpazesi en geniş bakkalı Harun dayınınkiydi. Aklınıza gelecek ne varsa burada bulabilirdiniz... Yıllardır karşı çaprazında hizmet veren Kadir Dayının bakkalı, alan bakımından Harun Dayınınkinden küçük, çeşit bakımından hemen hemen aynıydı... Bakkallarda, çocuklara yönelik ürünlerin yanı sıra evin temel ihtiyaçlarıyla birlikte, gaz lambasından tüp gazına, kara lastiğinden çizmesine, kısacası aklınıza gelen her şey mevcuttu... Bu iki bakkal, sadece kendi köyüne değil, grup yol güzergahından gerek araçla, gerekse yaya işleyen diğer köylerin vatandaşlarına hitap edecek şekilde hizmet verirlerdi... Bahse konu olan bakkallar, yıllar boyu tatlı rekabetle günümüze kadar en iyi şekilde müşterilerine hizmet vermişlerdir... Günümüzde yukarıda saydığım bakkallardan sadece Harun ve Kadir Dayının bakkalları ayakta kalmış... Kadir Dayının bakkalı bir yıl önce kapanmış... Bakkallar, sadece bizim köyün değil, bütün köylerin adeta ticaret merkezleri gibiydiler. Köy bakkalı denince; içinde elbiseden ayakkabıya, hırdavattan kırtasiyeye, tüp gazdan sağlık malzemesine kadar bir çok şeyin satıldığı yer aklımıza geliyordu... Aynı zamanda posta merkezleri gibiydiler. Gurbetten gelen mektupların alıcı kısmındaki yere; Bakkal Mehmet Dayı eliyle yazılırdı... Bakkala sadece mektup gelmezdi elbette. Uzak ve yakın yerlerden gönderilen emanetlerin ilk alıcıları da onlardı. Bakkalların önü bekleme, buluşma, konuşma yerleriydi... Çevirmeli telefon dönemlerinde kısıtlı olan telefon abonelikleri öncelikli olarak muhtarın evine sonra köyün merkezinde bulunan bakkallara bağlanır, vatandaşlar dakika karşılığında buralardan konuşurlardı... Seslikaya Ziya Okutan İlkokulu’nun hemen yanında da rahmetli babamın ahşap yapılı küçük bir bakkalı vardı. Salı günü okul çıkışında bakkalın önünde kalabalık öğrenci grubu gördüm. Aslında babam her cuma okul çıkışında özellikle uzak mahallelerden gelen öğrencilere kurabiye, bisküvi ve lokum dağıtırdı. Bu kadar kalabalık neden toplanmış olabilirdi diye düşündüm... Kalabalığı yararak bakkalın içine girdim ve “Baba bugün salı... Bu arkadaşlara ne dağıtıyorsun, çoğu cuma gününü bekliyor” diye sorduğumda şaşırdığım bir cevap vermişti babam.“Okulunuzun 5.sınıfına yeni kaydolan, köyümüzün sağlık ocağına bir kaç hafta önce atanan doktorun oğlu, bir aylık okul harçlığının tamamıyla lokum ve bisküvi aldı ve tamamını okul arkadaşlarına dağıttı. O yüzden bu kalabalık... Cuma günkü kurabiye ve bisküvi ikramımız devem edecek, sen merak etme.” Köyümüzde bakkal işletenler, çocuklara bisküvi, lokum vb. şeyleri sattıklarında yanlarına aldıkları şeylerden bir ya da birden fazlasını bedava verirlerdi... Bu ve benzeri davranışları sadece babam değil, yukarıda adı geçen bakkal sahipleri de yaparlardı... Aramızdan ayrılanlara rahmet, hayatta olanlara sağlıklı ömürler diliyorum... Yazımın girişinde; “Çocukluğumuzda, bakkala alış-verişten çok, kokusu için giderdik... Bisküvi, gofret, lokum ve kurabiye kokusuna karışmış kara lastik ve daha bir çok malzemenin kokusunu bir arada barındırırdı köy bakkalları...” diye yazmıştım. Yıllar sonra, köyümüze gittiğimde Kadir Ocakçı Dayının ve Rahmetli Harun Ermiş’in bakkalından içeri adım attığımda o eski bakkal kokusunu tam olarak alamamış olsam da o kadar mutlu olmuştum ki bu yazımla sizlere de duygularımı anlatmak istedim. Tabi ne kadar aktarabildiysem... Eski köy bakkallarımızın kokusu benim gibi sizin de burnunuzda tütüyor mu?  O dönemlerde zengin ikramı olan lokumun satıldığı köy bakkallarının o nostaljik esintisinde buluşmak dileğiyle......

Yıllar önce bugün, küçük bir kulübeyi andıran ve tek bir penceresi olan mekânda doğdu gazetemiz... Hurufat (Tipo) baskıyla haftalık olarak yayın hayatına başlayan gazetemiz,  kuruluşundan bu yana dürüst, tarafsız ve ilkeli yayın çizgisinden sapmadan, yarım asırdır, kendisine ait modern ofset tesislerinde, günlük çıkarak okuyucularıyla buluşmaya devam ediyor... Günümüzde, yerel ve bölgesel gazetelerin ilan ve reklam almadan kendi imkânlarıyla ayakta kalmaları kolay olmamasına rağmen, bölgenin güçlü sesi olan Ardeşen’in Sesi Gazetesi, kurulduğu gün olan 25 Ocak 1973’ten beri tam 48 yıldır aralıksız olarak yayın hayatını sürdürmektedir... Yarım asra yakın devam eden bu başarının altında dürüst, tarafsız ve ilkeli haber anlayışı ile basın-yayın ilkelerine bağlı kalmak yatmaktadır... Tabiki bunların yanında desteklerini hiç eksik etmeyen değerli okuyucularımızın payı da büyüktür... Kısıtlı imkânlara rağmen kurulduğu günden beri maddi manevi desteklerini hiç eksik etmeyen Ardeşenin Sesi Gazetesi’nin kurucularından saygıdeğer büyüğümüz Av. Sedat KAHYA’ya ve 13 Aralık 2020 de aramızdan ayrılan sevgili meslektaşımız, Ardeşen’imizin yetiştirdiği değerli Ahmet ÖZCAN’a ne kadar teşekkür etsek azdır... Gazetemizin ilk yıllarından beri desteğini esirgemeyen rahmetli Metin İSLAMOĞLU’na, İşadamı Kamuran ÖNAL’a, Gazeteci Yazar ve Eğitimci Fethi KARADENİZ’e, Veteriner Hekim Şerafettin KURTOĞLU’na, Gazeteci Zeki ŞEŞEN’e, Zekeriya PÜNE’ye, Vedat YAĞCI’ya, Hüsnü KABAOĞLU beye ve işin mutfağında olan fikir işçilerimiz Selim GÜNER’e, Murat UÇKAN’a, Haluk KAHYA’ya, Savaş KALYONCU’ya, Osman Remzi KULABER’e, Salih NAVDAR'a, siz çok değerli okuyucularımıza ve de saygıdeğer yazarlarımıza sonsuz şükranlarımızı sunuyoruz... Sizlerin hakkı ödenmez... Gazetemizin 48’inci kuruluş yıldönümü dolayısıyla, 1975-80 ve 90’lı yıllarda gazetemize emek verenlere telefonla ve  sosyal medya aracılığıyla ulaşma fırsatını bulduk... Gerek yurtiçinde gerekse yurtdışında gazeteciğinin yanı sıra çeşitli meslekleri icra eden emekçilerimizle yaptığımız görüşmeleri, hiçbir değişiklik yapmadan siz değerli okuyucularımızla aynen paylaşıyoruz... İşadamı Kamuran ÖNAL (İstanbul) 1973 yılından günümüze kadar başarılı bir şekilde yayın hayatını sürdüren, Ardeşenin Sesi Gazetesi’nde 1978 yılında işe başladım... Kahyaoğlu Aile Çay Bahçesi girişinde bulunan gazete merkezinde 6 yıla yakın çalıştım... Ahmet ÖZCAN’ın vatani görevinden teskere alıp memlekete döndüğü gün de matbaanın anahtarını kendisine teslim ettikten sonra İstanbul’da kurduğum şirketime döndüm... Kurulduğu günden beri bölgenin kalkınması bilinciyle Ardeşen’imize güzel hizmetlerde bulunan Ardeşenin Sesi Gazetesi’nin 48. Kuruluş Yıldönümünü tebrik eder, gazete yönetici ve çalışanlarının başarılarının devamını dilerim... Yakın zamanda aramızdan ayrılan, gazetemizin kurucularından Ahmet ÖZCAN’a da rahmet diliyorum... Ruhu şad, mekanı cennet olsun... Gazeteci-Yazar ve Eğitimci Fethi KARADENİZ (Bursa) Hepimizin Gazetesi olan Ardeşenin Sesi Gazetesi ile yolum 1975 yılında kesişti... Öğretmen olup, Rize’ye dönene kadar spor haberleri ağırlıkta olmak üzere, haftalık olarak yayınlanan gazetemize yazardım... Bazı haftalarda gazeteyi doldurmak bana düşerdi... O dönemde son derece kısıtlı imkanlara rağmen, karşılık beklemeden mesleğimizi severek yapardık... Gazetemizin kurucularından saygıdeğer büyüğümüz Sedat KAHYA, Avukatlık mesleğindeki titizliğini gazetecilikte de gösteriyordu... Benzer titizliği merhum Ahmet ÖZCAN kardeşimiz de gösterirdi... Bu titizlik, iki güzel insan tarafından yıllardır sürdürülerek, 25 Ocak 1973 yılında kurulan Ardeşenin Sesi Gazetesi bugünlere kadar gelmiş ve günlük olarak okuyucularına, daha da önemlisi bölge insanına miras bırakılmıştır... Zeki Şeşen (Gazeteci- İstanbul) Ahmet Özcan’ın ardından... Mazisi 50 yıla yaklaşan ve şirin ilçemiz Ardeşenin mahalli basını olan  Ardeşenin Sesi Gazetesi, Avukat Sedat KAHYA öncülüğünde kuruldu... Ahmet ÖZCAN’ın vatani hizmet süresince iki yıl boyunca Ardeşenin Sesİ Gazetesi’nin basımını şahsıma ait olan ŞEŞEN Basım evinde yaptım...  Aynı tesiste Yeni Çayeli Gazetesi, Pazar Postası Gazetesi ve Viçe Gazetesi’nin basımlarını gerçekleştirdim... Ahmet ÖZCAN, vatani görevini bitirdikten sonra büyük zorluklarla Av. Sedat KAHYA’nın yardımıyla Ardeşen’de yeni bir baskı tesisi kurdu... Gazetenin sevk ve idareciliğini eksiksiz bir şekilde günümüze kadar yürüttü... Dürüstlüğü ve onuruyla örnek bir arkadaşımız olan ÖZCAN, ne yazık ki habersiz ve çaresiz Covit-19 ‘un pençesinden kendisini kurtaramadı... Covid-19 bu güzel insanımızı acımasızca elimizden aldı... Hatır ve eserleriyle yaşayacak olan meslektaşımız Ahmet ÖZCAN’ı şükran ve rahmetle anmaktayız... Hüsnü KABAOĞLU (Londra) Çok teşekkür ederim Sabri bey. Öncelikle çok değerli kardeşim Ahmet ÖZCAN'ı rahmetle ve gazetenin bugünlere gelmesinde katkıları olan tüm emekçileri saygıyla anıyorum. Bir anımı paylaşmak isterim... Yanlış hatırlamıyorsam 80 li yılların başlarındaydı... Matbaada kumpas ve puntolarla tanışmamı sağlayan, hep özlem ve rahmetle anacağım Ahmet kardeşimin beni punto tezgahının başına oturtması ve çekmeceyi devirmemle harflerin yerini öğrenmem tam bir hafta sürdü... Sonrasında sevgili Sedat KAHYA abinin destek ve teşvikleriyle çok güzel haberler ve çalışmalar yaptık. Selam olsun o günlere... Şu an Londrada yaşamaktayım. Ardeşen’in Sesi gazetesini bana ulaştırabilirseniz çok mutlu olurum. En samimi duygularımla selam eder tüm çalışan arkadaşlara kolaylıklar ve başarılar dilerim. 48. yıl kutlu olsun. Nice senelere... Veteriner Hekim Şerafettin KURTOĞLU (İzmir) Köylerden, kentlere toplumların yaşadığı olumlu, olumsuz tüm olayları bilgilendirme adına, gece gündüz demeden canla başla çalışan halkın gerçek sesi, neferi, kalemi sağlam, fikri hür Ardeşen ve çevresinin basın emekçisi, bir dönem Ardeşen’in Sesi Gazetesi’nde çalışma hayatıma başlarken bana ilk işimi öğreten ve emeklerini veren değerli insanı kaybetmenin derin üzüntüsünü yaşıyorum. Artık bundan sonra Ardeşenin Sesi Gazetesi’nin sesi gür çıkar mı? Onun da siz değerli basın mensubu arkadaşların yapacağı fedakarlara bağlı olduğunu düşünüyorum. Ama böyle değerlerle çalışan insanların zor yetiştiğini biliyorum. Değerli dostum Ahmet ÖZCAN yerinin asla dolmayacağını biliyorum. Ruhun şad olsun, ışıklarda uyu, seni asla unutmayacağım ve unutturmayacağız... Zabıta Zekeriya PÜNE (Ardeşen) Ardeşenin Sesi Gazetesi’nde 1981 yılında KABAOĞLU’nun yanında çırak olarak başladım... Severek yaptığım işimde iki yılı aşkın süre çalıştım... Kısa süreli de olsa  dostum dediğim Ahmet ÖZCAN’la çalışma fırsatım oldu. Kendisi ile olan dostluğumuz aramızdan ayrıldığı güne kadar sürdü... ÖZCAN’ın yerini doldurmamız mümkün değil... Kendisine rahmet ve kederli ailesine sabır diliyorum. Mekânı cennet olsun... Yarım asra yakındır aralıksız olarak Ardeşenin Sesi Gazetesi’nde bizlerle ve dolayısıyla siz değerli okuyucularımızla bizleri buluşturan saygıdeğer büyüğümüz Av. Sedat KAHYA’ya ve yakın zamanda aramızdan ayrılan meslektaşımız Ahmet ÖZCAN’a sonsuz şükranlarımızı sunuyoruz... Ve 13 Aralık 2020’de aramızdan ayrılan gazetemizin kurucusu Ahmet ÖZCAN’ı bir kez daha rahmetle anıyoruz... Ruhun şad olsun... Gözün arkada kalmasın... “İlan ve gerekli desteği alamazsam bile bu gazeteyi yaşatmak boynumun borcudur” sözün, güncelliğini her zaman koruyacaktır… Bizler, senin eserin olan, Ardeşen’imize  ve bölge insanımıza miras olarak bıraktığın Ardeşenin Sesi Gazetesi'ne sahip çıkacak ve gelecek nesillere  miras bırakmak için elimizden geleni yapacağız... Sabri ASLIŞEN/ Ankara...

Günün kutlu olsun sevgili dostum “Resmi ilanlar suyunu çekerse, yerel basın diye bir şey kalmayacak. Ama ben bu gazeteyi yaşatacağım...” Yukarıdaki sözler; 13 Aralık 2020’de aramızdan ayrılan Ardeşen’in Sesi Gazetesi kurucularından,  sevgili meslektaşım ve can dostum Ahmet Özcan’a ait...  Özcan’la Ardeşen’den ayrıldıktan sonra, ayda en az iki ya da üç kez telefonla konuşurduk... Gazeteciler günü dolayısıyla Rize’de düzenlenen tören sonrası kendisiyle telefonla yaptığım  görüşmede, ağırlıklı olarak yerel gazeteler hakkında fikir alış verişi yapmıştık… Yaklaşık olarak 20 dakika süren konuşmamız sonrasında özet olarak; yerel gazetelerin resmî ilanlarının her geçen gün azaldığını, böyle giderse bölgede yerel gazete diye bir şey kalmayacağını söylemiş ve eklemişti; “Resmi ilan alamazsak bile  Ardeşen’in Sesi Gazetesi’ni yaşatmak boynumun borcudur...” * Atatürk, Anadolu basını için ‘fazilet adaları’ olarak nitelendirmişti...  Yerel basın, kurulduğu günden bu yana sadece bölgemizde değil, ülke genelinde Milli Mücadele döneminde ve sonrasında halkı bütünleştirici bir misyon üstlenmiştir.  Bir çok yerel basın kuruluşu, başta ekonomik kriz olmak üzere, bir çok zorluğa göğüs gerip, üstlenmiş olduğu misyonunu hala daha devam ettirmektedir... Bir çok Avrupa ülkesinde satışa sunulan gazetelerin yarısına yakını yerel basından oluşmaktadır... Ülkemizde yayın hayatını sürdüren gazetelerin çoğunu yerel gazeteler oluşturmaktadır...  Yerel gazeteleri ayakta tutan şeyin de resmî ilanlar olduğunu unutmamak gerekir...Son dönemlerde izlenen politikalar yüzünden resmî ilanların fiyatları önemli ölçüde artmadığı gibi, belediyeler başta olmak üzere çok sayıda kurum ve kuruluş, resmî ilan dışında kaldığı için yerel gazetelerin ilan sayılarında önemli ölçüde azalmalar olmuş, hatta yok denecek düzeye gelmiştir... Daha önce ilan veren kamu kuruluşları, özelleştirildikten sonra bahse konu olan bu kurumlar yerel gazetelere ihale ilanları vermemektedir... Geçtiğimiz yıllarda hastaneler, ihale ilanlarını o bölgenin yerel gazetelerine vermek zorunda idiler. Şimdilerde ise Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği tarafından resmî ilanlar tek elden dağıtılmaktadır… Bunların yanı sıra yerel gazetelere verilen (kimlik, ehliyet ve diğer değerli evrakların kaybolma durumunda) kayıp ilanlarının günümüzde verilme zorunluluğu kaldırılmıştır... Bu gelişme, yerel basın için pek de iç açıcı bir şey değil... Zaman kaybetmeden yerel basının demokrasisi hayata geçirilmedir... ** “Resmi ilanlar suyunu çekerse, yerel basın diye bir şey kalmayacak. Ama ben bu gazeteyi yaşatacağım...” diye sevgili dostum Ahmet Özcan’la en son görüşmemiz, aramızdan ayrılmadan birkaç gün önce olmuştu... Bana, Kovid’e yakalandığını, tedavi sürecinde nelerle karşılaşacağını sormuştu... Kovid tedavim süresince yaşadıklarımı kendisine anlattıktan sonra, nefes almakta güçlük çektiğinde zaman kaybetmeden hastaneye gitmesini söylemiştim... Lanet Kovid 19 belası, sevgili dostumu hastanede rahat bırakmamış, bizden koparıp, sonsuzluğa alıp götürmüştü... Sözün bittiği yerdeyiz... Nur içinde yat sevgili dost, güzel yürekli insan... *** Yarım asırdır yayın hayatını sürdüren ve bölge insanın sesi, gözü ve kulağı olan Ardeşen’in Sesi Gazetesi’ni gelecek nesillere miras olarak bırakmak için elimizden geleni yapmayacak miyiz? Bir yıl önce bugün “Resmi ilanlar suyunu çekerse, yerel basın diye bir şey kalmayacak. Ama ben Ardeşenin Sesi Gazetesi’ni yaşatacağım...” diyen Ardeşenimizin değerli şahsiyetlerden Ahmet  Özcan’ın sözlerinin güncelliği tartışmasız hepimiz tarafından kabul edilmekte ve bunun için bölge insanı olarak üzerimize düşen tüm sorumlulukları yerine getirmek de beni ve hepimizi mutlu edecek bir hareket olmaktadır ve olacaktır....  Bu vesileyle Ardeşen’in Sesi Gazetesi’nin baş kurucusu değerli büyüğümüz, önemli şahsiyet Av. Sedat Kahya’ya da sağlıklı bir ömür diliyor, hasretle ellerinden öpüyorum …...

Dağcılığımın ilk yıllarıydı… Yani uzun seneler öncesinde, dağların reisi Muhammet Önçırak abimle semer tipi sırt çantalarımızı şehrin cadde sokaklarından geçerek Fırtına Vadisi boyunca taşıyıp Kaçkarlara doğru yol alırken gerek bölge esnafı gerekse yöre halkı tarafından “Bu adamlar arkalarına aldıkları bu saçma ağırlıklarla, çuvala benzer şeylerle ne dolaşıyorlar ki? Yorulmuyorlar mı?” vb. birçok söz söylemişlerdi arkamızdan… Ağırlığın, yükün ve heyecanın görsel açılımıydı belki de bu sırt çantaları… Bizlere neden böyle sözler söylendiğini o gün hiç anlayamamıştım… Türkiye Dağcılık Federasyonu (TDF) Rize İl Temsilcisi dağların reisi lakaplı Muhammet Önçırak abim, yüzümdeki şaşkınlığı anlamış ve bana “Bu insanlar bir gün gelecek elbet bizleri anlayacaklar, sen hiç merak etme… Biz dağcı ve doğaseverler olarak, yaptığımız faaliyetlerimizde Kaçkar Dağı ve eteklerindeki doğayı koruyup kollamak, bölgedeki doğal güzellikleri keşfetmek ve yüksek zirveli dağlarına tırmanmakla gurur duygusunu kat be kat yaşarız… Onun için söylenen sözler bizim şevkimizi kıramaz… Hedefimiz Kaçkar Dağı’nın zirvesi olsun… Biz yolumuza devam edelim…” demiş, motivasyonumu da zirveye çıkartmıştı… Bu etkinlik, dağcılık faaliyetine başladığım ilk dönemlerime denk gelmişti… Dağcılık etkinliği için olması gereken yeterli malzememiz yoktu… Etkinliğin heyecanından olmalı ki malzeme eksikliğini hiç düşünmez olmuştum… Ayağımda bileğimi kavrayacak kadar kırmızı renkli bez ayakkabı, Alman arkadaşım Bernard Welmens’in hediye olarak getirdiği semerli sırt çantamda annemin ördüğü keçi kılından üç adet çorap ve diğer giysilerimle birlikte dağcılık için gerekli ama fazla ağır olmayan teknik malzemeler vardı… Kamp için gerekli ve kiloca ağır olan malzemelerin çoğu Muhammet abimin çantasında yer alıyordu… Karabina, sekizli, sikke ve iplerle ilk kez tanışmıştım… Dağların reisi abim ile yol boyunca dağcılığın temel kurallarını, gerekli olan malzemelerini ve hatta bölgenin coğrafyasını konuştuk. Belli bir zaman aralıklarında verdiğimiz molalarda da harita okumayı öğreniyordum… … Hava kararmak üzereyken Ayder Yaylası girişindeki gürgen dibi mevkiine kadar gelebilmiştik… Yolun sol tarafında kurulu olan çoban çadırının içinden önce bir teyze, ardından da bir amca çıkmıştı… Biz yaylaya doğru yolumuza devam ediyor, çadırdan çıkanlar ise bize doğru yol alıyorlardı… Nihayet yolumuz kesişti… Teyze, “Siz şimdi açsınız, kim bilir kaç saattir yoldasınız? Sizi bir yere bırakmam…” dedikten sonra kocasına dönüp, “Ne bakıyorsun? Çocukları aç, susuz yola mı salayım?” Kocası, “Hayır. Ben onları yola salalım demiyorum ki… Elbette senin dediğin gibi misafir edip, karınlarını doyuracağız. Gerekirse gece de yatmalarını sağlayıp güzelce bir uyku çekmeleri için ricada bulunacağız.” demiş ve bizleri şaşkınlık içinde bırakmışlardı. Ne diyeceğimizi bilemez halde birbirimize bakakalmıştık… Teyze “Şaşkın ördek gibi ne bakıp durusunuz? Hayden çadıra (hep birlikte çadıra)…” diyerek bizleri önüne katmış, sıcacık çoban çadırının içinde kendimizi bulmuştuk… İkram edilen yemekten sonra yorgunluğun  ağırlığını taşıyamayan bedenim sayesinde oturduğum yerde uyuya kalmışım… Sabah, üzerimdeki keçe battaniyenin sıcaklığıyla uyanmıştım. Bir de mis gibi tereyağı ve küflenmiş yayla peynirinin o doyumsuz kokusuyla… Teyze çoktan kalkıp kahvaltıyı hazırlamış tavşan kanı çayları bardaklara boşaltmaya başlamıştı… İşte o zaman insan sevgisinin, merhametin, gönül zenginliğinin, misafirperverliğin ne anlama geldiğini bilfiil yaşamıştım. Hiç tanımadığımız insanlar herhangi bir karşılık beklemeden bizi misafir etmiş, karnımızı doyurmuş, “insanlık”ın anlamını sorgulatmış, köylünün ve kentlinin farkını yaşatmıştı… Daha da fazlasını haftaya paylaşmak ümidiyle… Sağlıkla kalın…...

İlkokulu Seslikaya köyünde (Ağvan), orta ve lise öğrenimimi Ardeşen (Noğa Art’aşeni) ilçesinde tamamladım… İlkokulda başarılı bir öğrenciydim... Okula kayıtsız gittiğim için ikinci sınıftayken sınıf tekrarı yapmak zorunda kalmıştım… O dönemde ana yaşına değil, kimlik yaşına bakılıp, okula kaydediliyordu öğrenci… Çoğu aileler, çocukları askere geç gitsin diye en az 2-3 yaş küçük yazdırırlardı nüfusa… O dönemlerde evin erkekleri gurbette oldukları için aileler böyle bir yönteme başvururlardı…Bendeki durum ise çok farklıydı… Abimden önce 7 abim dünyaya gelmiş, hiçbiri yaşamamıştı… Ben de ailenin en küçük ferdiydim… Babam, ev ekonomisine katkı sağlamak için evden uzak çalışıyor, iş yükü abime düşüyordu… Ortaokul ve lisede çok başarılı bir öğrenci değildim… Ortaokula kayıt olduğumuz günlerde siyasi görüş çatışmaları dur durak bilmezdi… O dönemlerde çoğu derslerimiz boş geçtiği gibi bazı günlerde okula bile gidemezdik… Bazı öğretmenlerimiz, derslerden geri kalmayalım diye okulun programına uymadan ders işlerlerdi… Hatta bir seferinde sınıfımızın basıldığını bile hatırlıyorum. Hem de basanlar okulumuzun üçüncü sınıf öğrencileriydi… Yanlarına kattıkları lise talebeleriyle birlikte sınıfın kapısını 3 kişi birden abanarak açmışlar, hocaya “Hoca hoca kimden izin aldınız da bu sınıfta ders yapıyorsunuz… Bizim iznimiz olmadan bu sınıfta bir harf bile öğretmezsin… Bizim sözümüz bu sınıfta geçmezse kendini Erzurum'da bulursun… Tabii ki orada da olursanız…” şeklinde sözler sarf ettiler… Hocamız, “Biz dersimize devam edelim çocuklar. Sizler yarının büyükleri olacaksınız. Devletimize milletimize hizmet edeceksiniz… Az önce sınıfımızın kapısına dayanan 3-5 çapulcu gibi olmayacaksınız…” dedikten sonra 15 dakika daha ders işlemiştik… Ve her gün sınıfımızda ders işlenip işlenmediği konusunda okuldaki ispiyoncu arkadaşlarımız tarafından, hocamızın ifadesinde olduğu gibi 3-5 çapulcuya haber uçurulurdu… Bu olumsuz durum, lise birinci sınıfa kadar devam etmişti… Okulda bu kadar olumsuzluk yaşanırken, o dönemin okul müdürü, adını söylemeye (yazmaya) dilim varmıyor, okul kapısında kıyafet ve saç kontrolü yapardı… Eğitim-öğretim kale alınmaz, saç, baş, kıyafet ön planda tutulurdu ne yazık ki anlayacağınız… Bir gün kar diz boyu… Köyden okula yetişmeye çalışıyoruz… Yolun yarısından fazlasını yaya yürümüş, okula abartmıyorum sadece24 dakika geç kalmışız… Okul müdürü geç kalanları tek tek odasına çağırmaya başlamıştı. Odadan çıkanlara müdürün ne dediğini sorduğumuzda aldığımız cevap “saçmalık” olmuştu… Buradaki saçmalık ifadesinin yorumlarını sizin derin hayal gücünüze bırakıyorum… Sıra bana gelmişti. Müdürün odasının kapısını çalıp içeri girdim… İlk duyduğum şey; “Vay… vay… vay… sende mi geç kalmışsın Sabri bey?” olmuştu… Müdürümüze neden geç kaldığımızı detaylı bir şekilde anlatmama rağmen beni dinlemiyor gibiydi… Masasından kalkıp; “Senin saçların mi uzamış ne?” diye seslendikten sonra yanına çağırdı. Parmaklarıyla saçımın uzayıp uzamadığını kontrol etti. Parmaklarını belki birkaç milim geçmiş kadar uzamıştı. Masasındaki makasa uzandı ve sert bir hareketle parmaklarının arasında tuttuğu saçlarımı önden kesti… Müdürün bu davranışı çok zoruma gitmişti… Kızgınlığıma rağmen izin isteyip, odasından çıkmıştım… Koridorda bekleyen arkadaşlarıma, soru yöneltmelerine fırsat vermeden saçlarımı gösterdim… Kesilmiş yeri kapatmak için bir şekilde ıslatıp dersime girdim… Akşam eve geldiğimde annem, “Bu ne hal oğlum. Ne olmuş sana böyle…” dediğinde müdür yaptı diyememiş, arkadaşlarımdan birinin şaka yaparken aşırıya kaçtığını söylemiştim… Annem, ablamı yanına çağırarak, aile büyüğümüz Osman amcadan bütün takımlarıyla saç tıraşı makinesini getirmesini istemişti… Annem; “Kaç numara olsun oğlum, sen söyle ona göre makineye aparat takacağım” dedi… Ben de “müdürün makasla kestiği kadarını kısaltman yeterli. O da muhtemelen 3 numaradır… Evet evet 3 numara olsun…” cevabını vermiştim… Saç tıraşından sonra ablamın ılıklaştırdığı suyla saçımı yıkamış, akşam yemeği yemeden yatağıma girmiş ve yorganı yüzüme kadar çekmiştim… Yorganın altında o kadar çok şey düşünmüştüm ki şimdi yazıya döksem sayfalar yetmez… Bir hafta önceki “Uça Postali (kara lastik) başlıklı yazımda Ardeşen Lisesi kurucu müdürü Necati İslamoğlu’nun yıllar önce öğrencilerine yaptığı konuşmanın bir bölümünü aktarmıştım… Bu yazımın bir kısmını sizlerle tekrar paylaşmak istiyorum; “Hepimiz köylü çocuğuyuz. Gelir giderimiz belli. Okul kıyafeti için aynı renk takım alınması zorunluluğu yoktur… Yokluğun ne demek olduğunu çok iyi bilenlerden biriyim… Aile bütçeniz size ayakkabı almaya yetmiyorsa kara lastik, Lazca adıyla uça postali yani kuçxe modvalaşe, mutu ziraten him modveri mektebişa moxtitu (ayağınıza giymek için ne buluyorsanız onu giyerek okula gelin)” Öğrencilerin okuması için iki okul idarecisinin göstermiş oldukları çabalar hakkındaki yorumu sizlere bırakıyorum… Bu ara ortaokuldan sonra ne olduğunu merak edenler için; boş geçen derslerimiz ve saç ölçer müdürümüze rağmen fedakâr ve korkusuzca bize ders veren hocalarımız sayesinde öğrendiklerimizle lise birinci sınıfta birkaç derste sorunsuzca başarılı olmuştum… Ancak bu durum sınıfta kalmamı engelleyememişti… O yıl 33 kişilik mevcudun yarıdan fazlası sınıfta kalmıştı… Lise birinci sınıfın sonunda ekonomik şartlar gereği, halamın oğlu Dursun Yapıcı (Xatip’i) ve ablamın eşi Ahmet Özyanık (Sinani) ile birlikte Denizli iline bağlı eski adı Kızılhisar olan Serinhisar’da PTT binasının inşaatında çalışmaya gitmiştim… Eğitimime 3 yıl ara verdikten sonra kurtarma yazılılarının akabinde lise ikiye başlamıştım… Üniversitede olmam gerekirken halen daha lisedeydik… Şimdi düşünüyorum o yaşanmışlıkları… Kayıp yıllarımın suçlusu kimdi? Karşıt görüşlü insanlar mı yoksa saç ölçer müdür mü? Ne dersiniz?...

Kırsal kesimde yaşayanlarımızın birçoğu bırakın ilk ve ortaokulu, liseyi bitirene kadar uça postali (kara lastik) giymiştir… Uça postali (kara lastik); ilkokulda beyaz yakalık siyah önlüğün ve dizleri yamalı pantolonun altına, ortaokulda yakın akrabanın önceki senelerde giydiği takım elbisenin altına, lisede ise beden eğitimi dersinde eşofman takımının altına giyilirdi… Uça postali, ilkokul giysimiz olan beyaz yakalı siyah önlük için son derece uyumlu görünürken, ortaokulda ise çekinerek giyinilirdi… Liseyi şehirde okumak zorunda kalan ve köylerde yaşayan okul arkadaşlarımız, okula gidiş-gelişlerde ayakkabılarının yırtılmaması için okula yakın yerde giyip, çıkarılardı uça postaliyi… Beden eğitimi derslerinde çok sayıda okul ve sınıf arkadaşımız, spor ayakkabı yerine giydikleri kara lastiği yanlarında getirirlerdi…Bu arkadaşlarımız okulun soyunma odası kokmasın diye lastik ayakkabılarını uygun bir yerde geçirirlerdi ayaklarına…   Ardeşen Lisesi yeni binasının açıldığı ilk dönemdi… Yanılmıyorsam 1979-1980 eğitim-öğretim yılıydı… Okulun bahçesi toprak zemindi… İlk ders zili çalmış, henüz birbirimizi tanımadığımız okul arkadaşlarımızla birlikte öğretmen girişinin bulunduğu alanda toplanmıştık… Toprak zeminli alanın hemen bitiminde yer alan 5-6  basamaklı merdivenin en üst basamağında okul müdürümüz Necati İslamoğlu, müdür yardımcımız Abdurrahman Aslışen, bir alt basamağında ise hatırladığım kadarıyla, fizik öğretmenlerimiz Veli Taştan, Selahattin Uygun ve Recep Ali Kuyumcu, Matematik öğretmenlerimiz Ferhat Artan ve Ali Önkibar, beden eğitimi öğretmenimiz Orhan Aslıyüksek ve adlarını hatırlayamadığım, eğitim ordusunun neferlerinden çok sayıda öğretmenimiz yer alıyordu… Müdür yardımcısı müzik öğretmenimiz Abdurrahman Aslışen yönetiminde gür bir sesle İstiklal Marşımızı okuduktan sonra, müdürümüz Necati İslamoğlu, sert mizaçlı görünümüne gür sesini de ekleyerek yeni eğitim-öğretim yılının ilk konuşmasını bizlere yapmıştı… Bu konuşmayı daha dün gibi hatırlıyorum. Kurduğu cümleleri, kullandığı kelimeleri tane tane ve anlaşılır bir şekilde bizlere aktarırdı… Müdürümüzün konuşması esnasında bazı okul arkadaşlarımız “Eyvah yandık! Ne sert mizaçlı bir müdürümüz var. Bu okul böyle biter mi?” seklinde serzenişte bulunmuşlardı…   Okul arkadaşlarımın o zamanki görüşleri, müdürümüzün son bölümde yaptığı; “Hepimiz köylü çocuğuyuz. Gelir giderimiz belli. Okul kıyafeti için aynı renk takım alınması zorunluluğu yoktur… Çoğumuz, abilerimizin, babalarımızın veya komşularımızın giysileriyle okul okuduk… Yokluğun ne demek olduğunu çok iyi bilenlerden biriyim… Onun için temiz ve düzgün takım elbise, kravat ve gömlek giymeniz yeterli… Ayakkabı konusunda hiçbir zorlama yapmayacağım. Aile bütçeniz size ayakkabı almaya yetmiyorsa kara lastik, Lazca adıyla uça postali yani kuçxe modvalaşe, mutu ziraten him modveri mektebişa moxtitu (ayağınıza giymek için ne buluyorsanız onu giyerek okula gelin)” konuşmayla tamamen değişmişti… Öğrenciyi koruyan, kollayan, gösteremese de sevgisini hissettiren bir müdürümüz vardı… Maalesef bu yıl 23 Temmuz’da aramızdan ayrıldı müdürümüz… Bu vesileyle Ardeşen Lisesi kurucu müdürü saygıdeğer öğretmenimiz Necati İslamoğlu’nu, bir ay önce 1 Eylül 2020’de Kovid 19’a yenik düşen fizik öğretmenimiz Recep Ali Kuyumcu’yu ve 1995 yılında da okulumuzun müdür yardımcılığı görevini yürüten, aile büyüğümüz saygıdeğer abim Abdurrahman Aslışen’i kaybettik… Bir acı kaybımız da Sait (Cahit) Buçan’dı… Sınıf arkadaşım, sıra arkadaşım, dostum, kardeşim… 20 Eylül’de uğurladık onu da son yolculuğuna… Belki duymadığım, haberim olmayan öğretmenlerimizi ve arkadaşlarımızı da ebediyete yolcu etmişizdir…  Hepsini rahmetle anıyorum. Ruhları şad, mekanları cennet, toprakları bol olsun…   Gençlik yıllarımızda yolumuza ışık tutan, bizleri bugünlere hazırlayan ve halen genç nesile sözleriyle yol gösterip rehberlik yapan öğretmenlerime ve dahası okul arkadaşlarıma sağlıklı uzun ömürler diliyorum  ...

Çanakkale Zaferi’nin 105.Yılı  *105 yıl önce Çanakkale’de yaptığımız vatan savunması Türk Tarihinin olduğu kadar dünya askeri tarihinin de önemli muhaberelerinden birisidir.        *105 yıl önce tarihin en yoğun deniz ve kara muhaberelerinin yapıldığı Çanakkale Savaşı dünya harp tarihinde en çok kitap, makale, anı yazılan; anekdotlar anlatılan türkülere konu olan bir destandır.        *105 yıl geçmesine rağmen hala Çanakkale Savaşı’nın bilinmeyen bazı yönleri açığa çıkmaktadır. Fransız gemilerini batıran Fransız mayınları bunlardan birisidir.         Birinci Dünya Savaşı’nın kaderini değiştiren ve emperyalizme ilk büyük tokatın atıldığı Çanakkale, sonraki kuşaklara önemli dersler vermektedir. Birinci Dünya Savaşı ve Çanakkale’den alınacak o kadar çok ders var… Bu hafta sizlerle bu derslerin bir bölümünü aktaracağım…        Çanakkale’de 250 bin şehit vermemizin ana nedeni neydi?        Çanakkale’de 5.Ordu Komutanı Liman von Sanders savaşı uzatmak ve mümkün olduğu kadar İngiliz, Fransız askerini Avrupa’dan bu cepheye çekebilmek için ordunun savunma planını Türk komutanlarının isteklerinin tersine oynak savunma esasına göre yapmıştır (kıyıda zayıf kuvvetler, geride kuvvetli ihtiyatlar). Kara savunmasının 9 ay sürmesinin ve 250 bin şehit vermemizin ana nedeni, kendi ülkesinde süvari tümen komutanı olan ve savaş deneyimi bulunmayan, fakat 2 Ağustos anlaşması gereği Türkiye’de Mareşal ve Ordu komutanı yapılan Liman von Sanders’in yanlış stratejisine Yarbay Mustafa Kemal cesaretle itiraz edebilmiştir…       Türk askeri iyi sevk ve idare edilirse mucizeler yaratır.       Çanakkale’den üç yıl önce Osmanlı ordusu Balkan Savaşı’nda yeni kurulmuş küçük Balkan devletleri karşısında hezimete uğramıştı. Aynı asker üç yıl sonra dünyanın en güçlü ordularını Çanakkale’den geçirmedi. Aradaki fark komutanlardan kaynaklanmaktadır. Bunda Balkan Savaşı’ndan sonra Genel Kurmay Başkanı Enver Paşa’nın orduda yaptığı yenileştirme ve gençleştirme reformunun önemli etkisi vardır. Başlangıçta 19. Tümen Komutanı, sonra Anafartalar Grup Komutanı olan genç komutan Mustafa Kemal zaferin kazanılmasında birinci derecede sonuç belirleyici olmuştur…       Komutanlar bilgili, cesur ve inisiyatif sahibi olmalıdır.     19. Tümen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal’in Çanakkale’de ordunun ihtiyat tümen komutanı olmasına rağmen ordu komutanının emrini almadan 25 Nisan’da tümenini muhabereye sokması ve ANZAC birliklerini geri püskürtmesi zaferin kazanılmasında kritik bir öneme sahiptir.          Mustafa Kemal bu hareketi yapmasa idi düşman ilk gün hedefine ulaşmış olurdu.        Albay Mustafa Kemal’in 8 Ağustos’ta kendi isteğiyle ordu büyüklüğündeki Anafartalar Grup Komutanlığı’nı üstlenerek Anafartalar ve Conkbayırı karşı taarruzları ile takviyeli düşmen kuvvetlerini denize dökmesi tüm subaylar için örnek alınacak davranıştır… Subay sorumluluk alabilmeli…           Atatürk’ün 57.Alay ile cephede yaşananlarla ilgili bazı sözleri;        “Onlar mukaddes vatan toprakları için canlarını seve seve vermişler Çanakkale Savaşları’nın kaderini değiştirmişlerdir. Burada geçen her saniye, kullanılan her an, ölen her nefer, Türk vatan ve milletinin için mukadderatını çizmiştir. Kara savaşlarına katılan ilk birlik olan 57. Alay, vatan sevgisinin ne olduğunu insanlığa göstermiştir.   Bu kahraman Alayı hayranlık, minnet ve rahmetle anıyorum.”         “Size Bombasırtı vakasını anlatmadan geçemeyeceğim. Karşılıklı siperlerimiz arasında mesafemiz sekiz metre, yani ölüm muhakkak, muhakkak… Birinci siperdekiler hiçbiri kurtulamamacasına tamamen düşüyor, ikincidekiler onların yerine gidiyor. Fakat ne kadar gıptaya şayan bir itidal ve tevekkülle, biliyor musunuz? Öleni görüyor, üç dakikaya kadar öleceğini biliyor, en ufak bir fütur bile göstermiyor; sarsılmak yok. Okumak bilenler ellerinde Kur’an-ı Kerim, cennete girmeye hazırlanıyorlar. Bilmeyenler, kelime-i şahadet getirerek yürüyorlar. Bu, Türk askerindeki ruh kuvvetini gösteren, şaşılacak ve övülecek bir misaldir. Emin olmalısınız ki, Çanakkale Muharebesini kazandıran bu yüksek ruhtur.”          Çanakkale; Kuvayi Milliye’nin, İstiklal Mücadelemizin temel harcıdır.        Çanakkale; Mustafa Kemal Atatürk, Koca Seyit, 57. Alay, Nusret Mayın gemisi ile yazdığımız kahramanlık destanımızdır.        Çanakkale Geçilmez destanını yazan kahramanlarımızı saygı ve rahmetle anıyorum. Kaynak: Dr. Cihangir Dumanlı (Başkent Üniversitesi Kültür Yayını “Bütün Dünya”)...

KARADENİZ'DE BALIK PUPÜLASYONLARI TÜKENİYOR! Son yıllarda yapılan araştırmalarda Karadeniz’in Türkiye kıyılarında 160’in üzerinde balık türünden bahsedilmektedir… İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Öğretim Üyesi Balıkçılık Temel Bilimleri Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Semih ENGİN, RTEÜ’ de görevde oldukları dönemde Su Ürünleri Fakültesi bünyesinde 10 yılı aşkın süredir devam ettirilen ve son aşamaya gelen Karadeniz balıklarıyla ilgili yapılan çalışmalarında elde edilen verilere göre, Karadeniz’in Türkiye sadece 102 balık türünün varlığından söz etmişti… Balık türü ile ilgili yapılan çalışmada, daha önce Karadeniz’de yaşayan fakat günümüzde olmayan 59 balık türü olduğu da ortaya çıkmıştır. Karadeniz’de artık olmayan balık türlerinden bir kısmı Akdeniz kökenli olup, burada yaşayan popülasyonları tükenmiştir. Ancak da ha vahim olanı Karadeniz endemiği olan bazı canlıların (mersin balığının bazı türleri gibi) nesilleri tamamen tükenmiştir. Günümüzde bu olumsuz süreç hala daha devam etmekte olması Karadeniz’de yaşayan balık türlerinin nesli tehdit altında olduğu anlamına gelmektedir. Bu canlılar uluslararası sözleşmeye göre de koruma altıdadırlar. Ancak ekonomik getirileri nedeniyle ya da bilinçsiz davranışlar sonucu bu canlıları balık marketlerinde görmekteyiz… Nesli tehdit altında olan bu canlılar için gelinen son noktaya baktığımızda, kanun koruyucuların ve uygulayıcıların doğayı koruma noktasında ne kadar yetersiz kaldıkları gerçeğini maalesef açıkça ortaya koymaktadır… Bunun için toplumun geneli bilinçli olup, etkili bir koruma stratejisinin belirlenmesinde ve uygulanmasında katkı sağlaması gerekmektedir. Şüphesiz ki kanunlar, kurallar ve kontroller olmalıdır. Ancak avlanması yasak bir türü ya da bebek boydaki balıkları satın alıp, tüketen bizlerin hiç mi suçu yok sorusunu ortaya koymaktadır… Avlayan ya da satan kişileri uyarmayan, tepki göstermeyen bizlerde bu suça ortak değil miyiz? Tepki göstermek, sesimizi yükselterek bir şeyler söylemek değildir. Yasadışı balık satışı yapan yerlerden alış-veriş yapmazsak ve bunları afişe edersek en güzel tepkiyi göstermiş oluruz. İşte o zaman balık marketleri sattıklarının yanında sadece ilgi çekmek için bile tezgahlarında bebek boydaki mersin balıklarını sergileyemezler… Sonuç olarak, sahip olduğumuz doğal zenginlikleri koruyup, kollamalıyız. Denizle barışık ve iç içe yaşayan insanlar olmalıyız. Yüzmeliyiz, derinliklerine dalmalıyız, balıkçı barınaklarında daha fazla zaman geçirmeliyiz. Balıkçılar, bizlerin gözleri üzerlerinde olduğunu hissetmelidirler. Balık marketlerinin önünden geçerken satılan küçük balıkları görmezden gelmemeliyiz. Çocuklara öğretmeliyiz ve çocuklarda anne babalarına öğreteceklerdir… Bu bilinçte ve hassasiyette olmayız ki kanun koyucular ve uygulayıcılar cesur davranabilsinler… Katkılarından dolayıİzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Öğretim Üyesi Balıkçılık Temel Bilimleri Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Semih ENGİN hocamıza ve Yapımcı  Ali Kemal ATİK beye sonsuz teşekkürler.....

KARADENİZ’İN DÜŞMANLARI!   * Tuna ve diğer akarsulardan gelen çöp ve endüstriyel atıklar, * Petrol başta olmak üzere deniz taşımacılığı kaynaklı atıklar, * Şehir kaynaklı kanalizasyon atıkları, ışık ve gürültü, * Tarımsal faaliyetlerden gelen pestisitler ve zirai ilaçlar, * Çok depolama alanları, * Karayolu taşımacılığından kaynaklanan gürültü ve ışık, * Liman ve barınaklar, * Atmosferde taşınan diğer maddeler… - Şu anda yaşayan 168 balık türünün 38’i tehlike altında, ayrıca omurgasız canlılardan 130 tür de tehlike sınırında. Özellikle hamsi balıkçılığın iyileşme sürecine girdiğini söylenmesine rağmen, bu sürecin devam edeceği konusunda da şüpheler mevcuttur.   Son yıllarda özellikle petrol taşımacılığından kaynaklanan kirlilik, dikkat çeken önemli bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır… Karadeniz’de kirlikten bahsedildiği zaman, ana kaynağın başında Tuna Nehri olmak üzere, petrol taşımacılığı gelmektedir… Bunlarla birlikte biyoçeşitlilik ve balıkçılık üzerine etki eden diğer önemli faktör ise iklim değişikliğidir. İklim değişikliğinin akla gelen ilk etkisi yaşam alanları değişikliği için göç eden balık türleri olmaktadır. Son dönemlerde Kızıldeniz orjinli balıkların Akdeniz hatta Batı Karadeniz bölgesinde görülmesi iklim değişikliği ile ilişkilendirilmektedir. Prof. Dr. Semih ENGİN, iklim değişikliği nedeniyle Doğu Karadeniz bölgesinde deniz suyu sıcaklığındaki artışı son yarım yüzyılda 1 derece civarında, sadece kış aylarında ise son 25 yılda bu artışın daha fazla olduğuna dikkat çekerek, Karadeniz’deki kirliliğin başta balık türleri üzerindeki etkisi ve diğer olumsuzluklarla ilgili görüşlerine yer veriyor…   Denizdeki kirliliğe neden olan her türlü unsur, besin zincirinde bozulma, kırılma ve kopmalara neden olarak balık stoklarının üreme başta olmak üzere büyümesini de engeller. Karadeniz balıkçılığı Hamsi ve İstavrit başta olmak üzere küçük cüsseli balık avcılığı ile özdeşleşmiştir. Bu balıklar denizin farklı bölgelerinde üremekte ve beslenmek için farklı alanlara uzun mesafeli göçler gerçekleştirmektedir. Özellikle Hamsi tüm Karadeniz’de yumurtlamaktadır, ancak ana üreme alanı Kuzeybatı Karadeniz’dir. Yumurtadan çıkan bireyler, sonbaharda Romanya ve Bulgaristan kıyılarını izleyerek Doğu Karadeniz kıyılarına beslenme göçü yapar. Doğu Avrupa’nın atıklarını taşıyan Tuna Nehri’nin deşarj alanı göç yolu üzerindedir. Ayrıca deniz dibinde biriken materyal üzerinde yapılan çalışmalarda da yüksek oranda zirai mücadelelerde kullanılan maddelere rastlanmaktadır. Bu da Karadeniz kirliliğine büyük yük demektir. Bu nedenle Karadeniz’i kirlilikten korumak için Karadeniz ülkeleri anlaşmış ve Bükreş Anlaşması’nı imzalamışlardır. Karadeniz’de kirliliğin önüne bu anlaşmanın geçip geçmeyeceğini zaman gösterecektir. Günümüzde denizlerimizde özellikle Karadeniz’de hamsi, palamut, istavrit, lüfer ve mezgit balıkçılıkları tezgâhları süslemekte, son yıllarda ise etkisiz olduğu söylenen olta balıkçılığı bile özellikle yerel mezgit stoklarını olumsuz yönde etkilemeye devam etmektedir… Söz konusu olan kirlilik, iklim değişikliği, biyoçeşitliliğin etkilenmesi ve artan av baskısı ile yıllardan beri söylene gelen durum ortaya çıkmıştır. Dip balıkları yoğun bir şekilde avlanılmıştır ve avlanmaya devam edilmektedir. Bugün restoran ve balıkçı hallerinde hemen hemen 15 cm üzerinde mezgit görememekteyiz. Şu anda yaşayan 168 balık türünün 38’i tehlike altında, ayrıca omurgasız canlılardan 130 tür de tehlike sınırında. Özellikle hamsi balıkçılığın iyileşme sürecine girdiğini söylenmesine rağmen, bu sürecin devam edeceği konusunda da şüpheler mevcuttur.   Karadeniz’in büyük balıkları azalmış ve daha çok balıkçılık küçük balıklar üzerinde yapıla gelmektedir… Katkılarından dolayı Prof. Dr. Semih ENGİN hocamıza ve Yapımcı Ali Kemal ATİK’e sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum…!...

Karadeniz’in Bahtı’da Kara... -Kendi kaynaklarımızı bitirdiğimiz için son yıllarda önce Gürcistan kaynaklarını bitirdik, şimdide Abhazya kıyılarında sıkışıp kalan hamsi ve istavrit stoklarını tüketme derdindeyiz… -Hamsinin Karadeniz ekosistemindeki ekolojik önemi oldukça yüksek olup besin zincirindeki eksikliği telafi edilemezdir. Hamsinin doğadaki miktarında azalış olduğunda diğer balık türleri ve yunuslar olumsuz etkilenir… -Nesli tehdit altındaki türleri ihtiva eden, kırmızı listede yer alan Mersin morinası (Huso huso) ve köpek balığın (Squalus acanthias) stokları da Karadeniz bölgesinde tükenmek üzeredir… Bolluk ve bereketin simgesi olan Karadeniz, özellikle yarım asırdan buyana kara bahtıyla baş başa kalmış durumda… Tarih boyunca insanoğluna o kadar cömert davranan Karadeniz, ne yazık ki insanoğludan kaynaklı bilinçsiz avcılık ve kirlilikle birlikte iklim değişikliğiyle de tehlike altında… Ülkemiz su ürünlerinin üretiminin yaklaşık yüzde 70’i Karadeniz’den sağlanmaktadır. Bu üretimden yaklaşık yüzde 90’nını hamsi balıkçılığından elde edilmektedir. Hamsi hem tonaj olarak fazla avlanmakta hem de üreme boyuna ulaşmamış boydaki stokları da avlanmaktadır. Bu oranlarında sadece istatistiklere giren verilerden elde edildiğini düşünürsek hamsi üretiminin daha yüksek olduğu gerçeğini ortaya çıkarmaktadır. Buradan da anlaşılacağı üzere Karadeniz ekosisteminin verimini ve sağlığını hamsi üzerinden konuşursak yanlış olmaz. Küçük cüsseli, kısa ömürlü ve doğadaki olumsuzluklardan anında etkilenen bu nadide canlı, Karadeniz’de yaşayan diğer ekonomik balık türlerinin de besinini oluşturmaktadır… Hamsinin Karadeniz ekosistemindeki ekolojik önemi oldukça yüksek olup besin zincirindeki eksikliği telafi edilemezdir. Hamsinin doğadaki miktarında azalış olduğunda diğer balık türleri ve yunuslar olumsuz etkilenir. Buna en iyi örnek mezgit balığını verebiliriz. Karadeniz’de yaşayan mezgitlerin, kış ve bahar dönemine denk gelen 6-7 ay boyunca sadece hamsi ile beslendikleri belirlenmiştir. İşin daha da ilginç ve vahim yönü ise hamsinin bulunmadığı dönemlerde ağırlıklı olarak kendi türünün küçük bireyleriyle beslenmeleri… Elde edilen bu bilgiler son 20 yıldır soframızda iri cüsseli mezgitleri neden göremediğimizi açıklıyor… Alanında uzman ve Karadeniz’i çok iyi bilen, özellikle balık türleriyle ilgili yıllardır çalışmalar yapan İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Öğretim Üyesi, Balıkçılık Temel Bilimleri Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Semih ENGİN, Hamsi popülasyonlarının aşırı sömürülmesi mezgitlerin yeterli beslenememesi besin yokluğu ya da azlığı yaşayan mezgit popülasyonlarının da yaşamlarını devam ettirme güdüsüyle kanibalizm denilen kendi türünün bireylerini tüketmesi şeklinde özetliyor... Karadeniz ekosistemin temel direği olan hamsinin yokluğu ya da azlığı mezgit, izmarit ve kalkan balığı gibi yerel türleri direk etkilediği gibi beslenme göçü yapan lüfer ve palamutu da olumsuz etkilemektedir. Yeterli hamsi bulamayan bu üst düzey avcı balıklar diğer yerel stoklarla beslenmektedir. Ayrıca nesli tehdit altındaki türleri ihtiva eden kırmızı listede yer alan Mersin Morinası (Huso huso) ve köpek balığı da ( Squalus acnthias)  stokları da Karadeniz’de tükenmek üzere olduğuna da dikkat çeken Prof. Dr. ENGİN, Aşırı av baskısı hem doğrudan ve dolaylı olarak Karadeniz ekosistemini çöküş noktasına getirmiştir. Birçok balık türünün Karadeniz popülasyonları tükenmiştir, buna en iyi örnek sanırım Orkinos olacaktır.ifadesini kullanarak, Karadeniz’in balık popülasyonu hakkında şu görüşlere yer verdi; Kendi kaynaklarımızı bitirdiğimiz için son yıllarda önce Gürcistan kaynaklarını bitirdik, şimdide Abhazya kıyılarında sıkışıp kalan hamsi ve istavrit stoklarını tüketme derdindeyiz. Aslında balıkçılığı gelişmiş bu ülkelerin kıyıları, doğanı tekrar toparlayabilmesi için birer rezerv alanıydılar. Değinmeden geçilmeyecek türlerden biride Pasifik kefalidir (Rus Kefali). Bu havzanın doğal türü olmasına karşın Karadeniz’in bereketini atmış türünden birdir. Bu türde sadece Mayıs ve Haziran aylarında ülkemiz kıyılarına üreme göçü yapmaktadır. Bu esnada büyük sürüler halinde ülkemiz kıyılarına doğudan batıya doğru hareket izlemektedir. 20 yıl öncesine kadar dağılımını Eğe Denizi’ne kadar uzanabilen bu türün son 5-6 yıldır Sinop kıyılarına kadar ulaşmadığı belirlenmiştir. Kıyıya çok birçok göç yolu izlediği bu tür Hopa’dan başlayan ve devam eden yoğun av baskısı nedeniyle üreme şansı bulunmamaktadır. Halbuki bilinçli ve planlı olarak avcılık yapılmış olsa Pasifik Kefali özelliklede küçük kıyı balıkçısının yüzünü güldürmeye devam edecektir. Aşırı avcılığın neden olduğu olumsuzlukları gözlemleyebilmemize rağmen, sayısal (tonaj) olarak bu aşırılığı ifade edememekteyiz. Hangi türeden ne kadar avlayabiliriz ya da avlayamayız bunu bilimsel olarak söylemek şu an için mümkün değildir. Nedeni ise av verilerini oluşturan istatistiklerin sağlıklı ve doğru tutulmamasıdır. Bu sorunun birçok nedeni vardır, ancak sürdürebilir sağlıklı bir avcılık yönetimi için olmazsa olmazdır. Katkılarından dolayı Prof. Dr.Semih ENGIN hocamıza ve sevgili genç meslektaşım Haber53 imtiyaz sahibi, fotoğraf sanatçısı Ali Kemal ATİK kardeşim’e sonsuz teşekkürler......

“Günümüzde kirlilik, aşırı avcılık ve yaşam alanlarının bozulması, balık stoklarının e’in üzerinde yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmasına sebep olarak gösterilmektedir.” Dünya deniz, okyanus ve iç sularında 25 bin civarında balık türü olduğu bilinmektedir. Bu türlerin ekonomik değere sahip olmalarının sayısı ise birkaç bin adettir ve balık üretimi 130 milyon ton civarındadır. Gerek avcılığı ve gerekse kültürü yapılan türlerin p’i doğrudan insan gıdası olarak tüketilmektedir… Balıkçılığın ekonomik katma değeri ise 100 milyar ABD Doları civarındadır. Çoğu fakir ve gelişmekte olan ülkeler başta olmak üzere yaklaşık 200 milyon insanın tek geçim kaynağı balıkçılıktır. Bu aynı zamanda insanların ucuz protein kaynağı durumundadır… Son yıllarda aşırı avcılık ve insan kaynaklı habitat bozulmaları, türlerin kendine özgü özelliklerinden kaynaklanan problemler, iklim ve çevresel etkiler neticesinde balıkçılık olumsuz sinyaller vermektedir… Günümüzde kirlilik, aşırı avcılık ve yaşam alanlarının bozulması, balık stoklarının e’in üzerinde yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmasına sebep olarak gösterilmektedir. Ülkemiz balıkçılığında ise ana pay Karadeniz’indir. Özellikle hamsi avcılığına bağlı olarak balık üretimimiz yıllara göre 450 bin ile700 bin ton aralığında önemli dalgalanmalar sergilenmektedir. Yaklaşık 150 bin insan geçimini doğrudan balıkçılıkla sağlamaktadır… Son yıllarda nüfus artışı ile ters orantılı olarak kişi başına düşen balık tüketiminde azalma görülmektedir. Zaten ülkemizde bu miktar dünya ortalamasının yarısı, AB üyesi ülkelerinin ise üçte biri kadardır… Uzmanlara göre balıkçılığı olumsuz etkileyen birçok faktör söz konudur ancak bu faktörlerin hiçbirisi deniz kirliliği kadar uzun vadeli değildir… Deniz kirliliği ise; fiziksel, kimyasal, biyolojik ve radyoaktif kirlilik olmak üzere dört ana başlık altında toplanabilir… Denizlerin doğal yapısında değişmelere neden olabilecek her türlü madde kirletici olarak değerlendirilebilir… Fiziksel kirlilik; yaşam alanlarının kısıtlanması ve yok edilmesi, bulanıklık; kimyasal kirlilik özellikle suyun oksijen taşıma kapasitesinin azalması, zehirlenme ve mutasyon; biyolojik kirlilik hastalık ve radyoaktif kirlilik ise doğrudan ölüm, sakat kalma, mutasyon başta olmak üzere ciddi zararlar verir… Karadeniz bulunduğu coğrafya itibariyle kapalı bir havzadır. Yerleşim alanı ve tarımsal faaliyetler oldukça fazladır. Karadeniz’e dökülen akarsuların uzunlukları da küçümsenmeyecek derecede uzun olup, özellikle Tuna Nehri ve kolları Doğu Avrupa’yı kapsamaktadır… Karadeniz’in yüzey alanı 480 bin kilometrekare civarında olup, ortalama derinliği 1000 m’dir. Jeolojik oluşum döneminde Akdeniz’den gelen tuzlu suyun etkisiyle 150-200 m derinliklerden daha aşağı bölüm hidrojen sülfür ile kaplanmıştır. Dolayısıyla balıkçılık açısından faydalanabileceğimiz hacim son derece sınırlıdır ve bu bölümün de büyük bir kısmı kimyasal bölgedir. Yıllar önce yazdığım yazıya değerli katkılarıyla destek veren ve günümüzde de benzer fikirleri paylaşan Prof. Dr. Kadir SEYHAN, Prof. Dr. Nadir BAŞPINAR, Prof. Dr. Semih ENGİN ve Doç. Dr. Coşkun ERÜZ hocalarımıza ve Haber53.com sahibi, doğa fotografçısı Ali Kemal ATİK’e sonsuz teşekkürler… Gelecek haftadan itibaren küçük bir yazı dizisi paylaşacağım sizlerle… Bunlardan ilkinde Prof. Dr. Semih ENGİN’le yaptığım röportaja yer vereceğim. “Nesli tehdit altındaki türleri ihtiva eden kırmızı listede yer alan Mersin Morinası (Huso huso) ve köpek balığı da (Squalus acanthias) stokları da Karadeniz’de tükenmek üzeredir.” diyeceğim… Bölgemiz için önemli, geleceğimiz için arşiv niteliğini taşıyacak bu paylaşımlarımı umarım beğenirsiniz…...

ARDER’den MERTOĞLU’na Teşekkür Plaketi Ankara Ardeşen Kültür Derneği (ARDER) Başkanı Ahmet Üstoğlu, Başkan yardımcıları Os man Buçan ve Engin Dalbastı ile dernek  üyeleri, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurulu Üyesi Av. Harun Mertoğlu’na nezaket ziyaretinde bulundu. Sohbet havasında geçen ziyaret sonrası ARDER Başkanı Ahmet Üstoğlu, dernek merkezinde “Türkiye’de İnsan Hakları” konulu seminere değerli bilgileriyle katkı sunan Av. Harun Mertoğlu’na ARDER adına teşekkür plaketi takdim ederek, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurulu Üyeliği görevinde kendisine başarılar diledi. ARDER üyesi olduğunu ifade eden Mertoğlu, şahsına takdim edilen teşekkür plaketinden büyük onur duyduğunu ifade ederek, ARDER Başkanı ve yönetim kurulu üyelerine teşekkür etti. ...

İNSAN HAKLARI KONUŞULDU Geçtiğimiz pazar günü Ankara Ardeşen Kültür Derneği (ARDER) tarafından “Türkiye’de İnsan Hakları” konulu söyleşi gerçekleştirildi… ARDER Genel Merkezi’nde gerçekleştirilen söyleşinin konuğu Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurulu Üyesi Av. Harun Mertoğlu’ydu... Moderatörlüğünü ARDER Başkan Yardımcısı Engin Dalbastı’nın yaptığı ve Ankara’da çeşitli kurumlarda görev yapan bürokrat, eğitimci, iş adamı, dernek üyeleriyle birlikte kalabalık bir davetlinin katıldığı söyleşi, ARDER Başkanı Ahmet Üstoğlu’nun açılış konuşmasıyla başladı. Üstoğlu, İnsan Hakları kavramının evrensel boyutta tarihsel gelişimini özetle anlattıktan sonra, Birleşmiş Milletler İnsan Haklar Evrensel Beyannamesi’nin önemini ve dünya milletlerindeki  yansımalarına değinerek, bu konunun her ulus için, herkes için , her kesim için  çok önemli kavram ve gerekli haklar olduğunun altını çizdi... Av. Harun Mertoğlu “Türkiye’de İnsan Hakları” konulu söyleşisine insan haklarının dünyadaki ve Türkiye’deki kurumsallaşma süreci ve üyesi olduğu Türkiye İnsan Hakları Eşitlik Kurumuyla ilgili bilgiler vererek başladı… Türkiye İnsan Hakları Eşitlik Kurumu’nu tam anlamıyla tanıtamadıklarını hatırlatan Av. Mertoğlu, “İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’ni ilk imzalayan ülkelerden birinin Türkiye olduğuna dikkat çekerek, Beyannamedeki maddelere ülke olarak yabancı olmadıklarını ifade etti… Yaşama hakkı başta olmak üzere dil, din, ırk, renk ve siyaset farkı gözetmeksizin her ferdin eşit ve adil haklara sahip olmasının insan haklarının kurumsallaşma sürecinden çok daha önce ülkemizde yerleşmiş kavramlar olduğunu vurgulayan Mertoğlu, temel hak ve hürriyetlerin Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda açıkça yazıldığını, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumunun 2016 yılında kurulduğunu ve 11 üyesiyle birlikte 2017 yılı mart ayından itibaren çalışmalarına başladığını söyledi… Av. Harun Mertoğlu, söyleşinin son kısmında üyesi olduğu Türkiye İnsan Hakları Eşitlik Kurumu’nun üç temel amacının İnsan Haklarının Gelişimi, Ayrımcılığın Önlenmesi ve Eşitliğin Sağlanması olduğuna da vurgu yaptı… Programın soru-cevap bölümünde davetliler arasında bulunan Prof. Dr. Necdet Basa, Mertoğlu’nun söylediklerine ek olarak bazı açıklayıcı bilgiler vermiş, söyleşiye önemli ölçüde katkı sağlamıştır…...

KÖYLÜYÜ KENTLİYLE BULUŞTURMAK... Toplum olarak maalesef ötekileştirmeye doğru yol alıyoruz… Bunun önünü kesmek için köylüyle kentliyi bir şekilde buluşturmanın yollarını aramalıyız… Nasıl mı? Bölgemizde geçimini çiftçilikle sağlayan üretici köylülerimizi kentliyle bir araya getirmek için birtakım projeler üretip, zaman kaybetmeden uygulamaya geçirebiliriz… İşe, “kadınlar pazarı” diye adlandırılan yerlerin adını değiştirerek başlamalıyız… Bu konuda yerel yöneticiler kendi belediye meclislerinde karar alarak kadınlar pazarının adını “köylü üretici pazarı” olarak değiştirebilirler… Öte yandan yakın ilçe belediyeleri tespit edecekleri ortak bir yerde köylü üretici pazarını hizmete açabilirler… Belirlenen günlerde kurulacak olan pazara, ilçelerden ve hatta diğer ilçelerin köylerinden gelecek üretici köylüler, taze ve doğal ürünlerini getirip gönül rahatlığıyla köylü üretici pazarında satabilirler… Bu proje sayesinde hem köylü çiftçimize destek vermiş hem de doğal ve katkısız beslenmek isteyen kentli vatandaşlarımızın isteklerini yerine getirmiş ve dahası köylü ile kentliyi ortak noktada buluşturmuş oluruz… Bir belediye başkanımız çıkıp, “Kent olarak kadınlar pazarının adını bundan böyle köylü üretici pazarı olarak değiştirdik. Köylü üreticilerimizin ortak olduğu köylü çiftçi kooperatifini kurduk. Kooperatife üye olan çiftçilerimiz kendi ürettikleri sebze ve meyveler ile hayvansal ürünlerini köylü üretici pazarında gönül rahatlığıyla satabilecekler. Doğal ürünlerin yanı sıra organik ürünler için köylü üretici pazarında ayrı bir bölüm açtık… Bu sayede köylü üreticilerimiz kentin cadde ve sokak aralarında, kaldırım başlarında sebze, meyve ve hayvansal ürünlerini satmayacaklar. Onlara düzenli bir ortam sağladık…” deseler fena mı olur... Bölgemizdeki üreticilerimizin çoğu Ziraat Odasına kayıtlı… Bu üreticilerimizin aynı zamanda kurulan “köylü çiftçi kooperatifi” üyesi olduğunu düşünürsek, elinde bulundurdukları Ziraat Odası ve kooperatif üyeliği kartıyla belediyeler tarafından açılan köylü üretici pazarında ürettikleri hayvansal ve bitkisel ürünlerini aracısız doğrudan ihtiyaç sahiplerine satabilseler, şehirde yaşayanlar aldıkları doğal ve organik ürünleri sağlıklı bir şekilde tüketerek, köylü üreticilere de destek olmuş olsalar fena mı olur… Ve köylü üretici pazarı kurup, yukarıda bahse konu ortamı sağlayan belediye bakanlarına teşekkür etseler güzel olmaz mı? Bereketli topraklarımız tekrar canlansa, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün ifade ettiği gibi; “Köylü Milletin Efendisidir” gerçeğini bir daha yaşasak iyi olmaz mı? Millet ve bölge insanı olarak Gazi’nin bu sözlerinin hafızalarımızdan silinmemesi için elimizden geleni yapsak, köylümüz toprağını tekrardan kazandığında, bölgemizin ve ülkemizin de kazanacağını bilsek… Bu sayede köylü ve kentliyi ötekileştirmeyip, ortak bir noktada buluştursak… Ne dersiniz? Sağlıklı, mutlu, huzurlu ve sevgi dolu bir yıl geçirmeniz dileğiyle tüm okuyucularımın yeni yılını kutluyor, esenlikler diliyorum…...

YERLİ MALI YURDUN MALI…. BUNU HERKES ANLAMALI….   Yeni adıyla “Tutum, Yatırım ve Türk Malları Haftası” olan “Yerli Malı Haftası” her yıl 12-18 Aralık tarihleri arasında kutlanmaktadır… Paramızı, mallarımızı, eşyalarımızı, zamanımızı ve sağlığımızı gerektiği gibi korumamız ve kullanmamız demek olan tutumluluk, erken yaşlarda kazandırılması gereken bir yaşam tarzıdır. “Tutumlu insan eşyalarını, mallarını düzenli ve temiz kullanır. Zamanını boşa harcamaz, kendisine ve çevresine yararlı işler yapar. Kötü alışkanlıklardan kurtulur, huzurlu ve güvenli olur.”  Bu sözleri, çocukluk dönemlerimizde anne ve babalarımızdan vehatta ilkokul öğretmenlerimizden çok duymuşuzdur… Cumhuriyet döneminde temelleri atılan ve kendi kendine yeten bir toplum olma yolunda çalışan ülkemiz için ilk büyük adım olarak düşünülen “Yerli Malı Haftası” 1946 yılından itibaren kutlanmaktadır. Geçen haftaki “Samsun Sarp Demiryolunun Önemi” başlıklı yazımda Türkiye Ziraatçılar Derneği Rize Şubesi Başkanı Müfit Akman’ın görüşlerine yer vermiştim… Bu haftaki yazımda da içinde bulunduğumuz “Tutum, Yatırım ve Türk Malları Haftası” dolayısıyla Başkan Akman’ın bazıgörüşlerine yer vermek istedim… Türkiye Ziraatçılar Derneği olarak, çiftçiyi destekleyen, üretimi teşvik eden tarım politikalarından yana olduklarına dikkat çeken Akman, geleceğimiz için ülkemizin kaynaklarına sahip çıkmamız gerektiğini söyledi. Türk tarımı ve çay sektörünün önemi ve geleceğiyle ilgili görüşlerini aldım… Doğu Karadeniz bölge insanının temel geçim kaynağı olan ve tarımında kimyasal ilaç kullanılmayan doğal Türk çayını tüketmenin önemi, her platformda anlatılmalıdır… Türk tarımı ve Çay sektörünün geleceğini korumak için çiftçimizin ürettiği Türk Çayını ve yerli tarım ürünlerini tüketmeli, ülkemizde üretilen sanayi ürünlerini kullanmalıyız. Geleceğimiz için kendi ülke kaynaklarımıza sahip çıkmalıyız. Tabi ki devletimiz de çiftçiyi destekleyen, üretimi teşvik eden iyi bir tarım politikası uygulamalıdır… Toplum olarak yalnızca kendimize ait olanı değil,topluma ait olan malları da korumalıyız… Krizler nedeniyle gelir seviyesi çok iyi görülen ülkelerin ekonomileri iflas etme noktasına gelmekte ve  bu sorundan kurtulmak için çeşitli çareleraranmaktadır… Dünyanın birçok ülkesinde bu şekilde kriz ortamı yaşandığını düşünecek olursak Tutum, Yatırım ve Türk Malları Haftası’nın önemi daha da net anlaşılabilecektir… Böylesine sıkıntıların yaşanmaması için ülke olarak harcamalarımızı kontrol etmeli, toplum olarak aşırı harcama ve savurganlıktan kaçınmalı, büyüklerimizin dediği gibi, ayağımızı yorganımıza göre uzatmalıyız. En önemliside milli paramıza, sanayi ve tarımımıza, yerli üretim mallarını tüketerek sahip çıkmalıyız. Hem sağlığımıza hem de cebimize zarar veren kaçak sanayi ve tarım ürünlerini satın alıp, tüketmemeliyiz. Yerli malları satın alınması konusunda bilinçliinsanlar yetiştirmeliyiz… İnsan sağlığı ile oynayan, ülke ekonomisine zarar veren ürünleri satan firmaları ve sahiplerini teşhir edip, ağır yaptırımlar uygulanması için gayret sarf etmeliyiz. Yabancı ülkelere para akışını önlemek için kendi sanayi ve tarım ürünlerimizi kullanmaya özen göstermeliyiz… Ülkemizde, Doğu Karadeniz insanının temel geçim kaynağı olan ve tarımında kimyasal ilaç kullanılmayan doğal Türk çayını tüketmenin önemini anlatmalı ve toplumu bilinçlendirmeliyiz. Türk tarımı ve Çay sektörünün geleceğini korumak için ülkemiz çiftçisinin ürettiği Türk Çayını, yerli tarım ve sanayi ürünlerini kullanıp, tüketmeliyiz… Geleceğimiz için kendi ülke kaynaklarımıza sahip çıkan duyarlı bir toplum olmalıyız… Tutumlu olmanın, yerli üretimi desteklemenin, bununla ilgili politikalar oluşturmanınve kendi paramızı kullanmanın ulusal bir görev olduğunu bilmeliyiz. Ancak bunun da gerçekleşmesi için çiftçiyi destekleyen, üretimi teşvik eden tarım politikalarının uygulanması gerektiğini de unutmamalıyız… Sonuç olarak, yerli mallarının üretiminin ve tüketiminin önemini sadece Yerli Malı Haftası içerisinde gündeme gelmemeli, yılın her haftası bizim için Yerli Malı Haftası olmalıdır. Tasarruf yapılması, milli kaynakların işletilmesi, yerli fabrikaların kurulması, paranın dış ülkelere çıkışının önlenmesi, temel tüketim maddelerinin öz kaynaklardan karşılanması, ekonomimizin geliştirilmesi bizler için birincil görev olmalıdır… Çocukluğumuzdaki Yerli Malı Haftalarına dönmek dileğiyle hepinize iyi haftalar diliyorum… *Yazımla birlikte paylaştığım fotoğraflar için Bursa 11 Eylül İlkokulu  2/A Sınıfı Sınıf Öğretmeni Tülin Sencar Pekçolaklar’a ve öğrencilerine sonsuz teşekkürler......

AMACIMIZ BİR, AMACIMIZ ARDEŞENİMİZ… Ardeşen Kaymakamı Ufuk Özen Alibeyoğlu ve Ardeşen Ticaret ve Sanayi Odası (TSO) Başkanı İsmail Kuyumcu beraberlerinde yönetim kurulu üyelerinden Şenol Moral ve Taner Çağatay’la birlikte Ankara Ardeşen Kültür Derneği’ni (ARDER) ziyarette bulundular… Ardeşen ilçemizden gelen heyeti ARDER Başkanı Ahmet Üstoğlu, yönetim kurulu üyeleri ve çok sayıda dernek üyesi tarafından karşılandı… Kendilerine yapılan anlamlı ziyaretten dolayı memnunluk duyduklarını ifade eden Başkan Üstoğlu, Ardeşen Kaymakamı Alibeyoğlu’na ve beraberindekilere teşekkür ederek, Ardeşen’in Büyükelçiliği Ankara Ardeşen Kültür Derneği oluğunu söyledi… “ARDER Ardeşen’in Ankara Büyükelçiliğidir” sözleri, iki dönem önce Ardeşen Kaymakamlığı görevinde bulunan ve şu an Geyve Kaymakamı olan İlyas Memiş tarafından söylediğini hatırlatan Üstoğlu, “Bizler, büyük Ardeşen Ailesinin Ankara’daki koluyuz. Ardeşen’imizi temsil etmeye çalışıyoruz. Ankara’nın her semtinde Ardeşenli vardır. Her semtindeki sosyal faaliyetlerine, siyasetine, ekonomisine, ticaretine ve sanatına aktif bir şekilde katılır… Bu bizler için oldukça sevindirici bir durumdur. Canlı bir Ardeşen var Ankara’da, bundan çok mutluyuz… Ardeşen’den ve geçmişimizden kopmadan Ankara’da tutunmaya çalışıyoruz. Geleceğimize, darda ve zorda olanlara sahip çıkmaya çalışıyoruz. Sizleri de Ardeşen’imizin Ankara’daki Büyükelçiliğimizde ağırlamaktan keyif duyuyoruz ve ARDER adına hoş geldiniz diyoruz…” ifadelerini kullandı… Ardeşen Ticaret ve Sanayi Odası (TSO) olarak “Gülümsemeyi Unutmayalım. Bir gülümseme dünyayı değiştirir.” Sloganı her ortamda dile getiren Ardeşen TSO Başkanı İsmail Kuyumcu, “Ardeşen’imizin Ankara Büyükelçiliği olan ARDER’ de güler yüzle karşılanmamız bizleri çok mutlu etmiştir. Sayın başkanımızı ve yönetim kurulun değerli üyelerine ve de bizler için gelen çok sayıda dernek üyelerimize Ardeşen TSO adına sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum…” dedi.  Ardeşen’e Organize Sanayi Bölgesi’ni (OSB) kazandırmak için ilçe kaymakamı ve TSO Yönetim Kurulundan iki üye birlikte Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na yaptıkları bir takım görüşmeler sonrası ARDER’i ziyaret ettiklerini hatırlatan Kuyumcu, Ardeşen TSO çalışmaları ve bazı faaliyetlerin içinde yer alan; Akreditasyon ve Kalite Yönetim Sistemi (KYS) ve Çay Köy Projesi, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) işbirliği ile düzenlenen Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi, Mesleki Yeterlilik Belgeleri ve “Gülümsemeyi Unutmayalım” kampanyası hakkında bilgiler verdi… Ağustos ayı sonu itibariyle Ardeşen İlçe Kaymakamı olarak göreve başladıktan sonra geniş kapsamlı olarak ilk kez il dışı ziyaretlerini Ankara’ya yaptıklarını belirten Kaymakam Ufuk Özen Alibeyoğlu, kendileriyle birlikte Ardeşen’den gelen heyete kucak açan ARDER Başkanı ve Yönetim Kurulu Üyelerine ve de diğer dernek üyelerine teşekkür etti… Ardeşen ilçesi, toplam nüfusundan kat kat fazlasını barındırabilme özelliğine sahip olduğuna dikkat çeken Kaymakam Alibeyoğlu, ”Ardeşen’imiz 300-400 bin nüfus potansiyeli olan bir ilçedir. Bu potansiyel tam manasıyla değerlendiriliyor mu, ona bakmak lazım. İlk manada var olan potansiyeli bir kanala toplayıp, ilçemiz halkına sunmamız lazım. Şu an en önemli aktörlerimizden biri Ticaret Odamızdır. Ardeşen TSO Başkanımız ve iki kıymetli üyemizle birlikte ilçemizde 22 yıldır gündem yapılan, fakat bir türlü hayata geçirilemeyen ve bir adım bile mesafe alınamayan Organize Sanayi Bölgesi’yle (OSB) alakalı Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’yla görüşmeler yaptık. İnşallah ilçemizin bütün dinamikleriyle beraber ilçeyi bir noktadan bir noktaya taşırız. Artık 30-40 yıllık yönetim kavramının yerine yeni yönetişim kavramı vardır. Medeni toplumlarda, demokrasinin olduğu yerde, yani herkesin yönetimde bir söz sahibi ve paylaşımcı olma kavramı vardır… Başkanımızın dediği gibi, iki önceki kaymakamımız Ardeşen Kültür Derneği için “Ankara’daki Büyükelçimizdir” ifadesi güzel bir ifadedir. Hakka ten hoş bir ifade ve manasını bulan bir ifadedir. Dolayısıyla sivil toplum örgütleri bir şehrin veyahut ilçe dışındaki en önemli aktörüdür. Dışarıdaki dinamiği ilçeye yansıyacaktır. ARDER olarak Ardeşen’imizi Ankara’da çok iyi temsil ediyorsunuz. Ardeşenli olarak değerlerimize sahip çıkmalı, kalbiniz ilçemiz için atmalı. Aynı zamanda bu metropolde kültürümüzü, değerimizi yaşatarak çocuklarımızı muhafaza etmelisiniz… Bu vesileyle bizleri bir araya getiren ARDER Başkanı Ahmet Üstoğlu ve yönetim kurulu üyelerine tekrardan teşekkür ediyorum… Ardeşen’e geldiğinizde sizlere kapımız sonsuza kadar açık, ağırlamaktan şeref duyarız. Başımızın ürerinde yeriniz vardır… ARDER’den gelecek istek ve talepleriniz bizim için emirdir. Seve seve koşarız. Amacımız bir, amacımız Ardeşen’imiz… Bir parça olsun katma değer daha koymak…...

“Odam sizin odanız, masam da çalışma masanızdır…” Bu sözün söylendiği yer TBBM, söyleyeni ise Rize Milletvekili Muammer Avcı… Merkezi Ankara’da bulunan Ardeşen Kültür Derneği (ARDER) Başkanı Ahmet Üstoğlu ve dernek yönetimi, Ak Parti Rize Milletvekili Muhammet Avcı’yı TBBM’ deki makamında ziyaret etti. Kendisine yapılan anlamlı ziyaretten dolayı son derece memnun kaldığını dile getiren Avcı, ARDER Başkanı ve yönetim kurulu üyelerine teşekkür ederek, uygun bir zamanda başkan ve yönetim kurulu üyelerini dernek merkezinde ziyaret edeceğini söyledi… Yapılacak ziyaretten dolayı çok memnun kalacaklarını dile getiren Üstoğlu, dernek çalışmalarıyla ilgili Milletvekili Avcı’yı bilgilendirerek, “Ankara Ardeşen Kültür Derneği bir tabela derneği değildir. ARDER’ in temel ilkelerinde birlik ve beraberlik vardır. Bugüne kadar tabela derneği olmayışımızın ana etkeninde birlik ve beraberlik vardır.” İfadesini kullandı… ARDER Başkanı Üstoğlu’nun görüşünü destekleyecek açıklamalarda bulunan Milletvekili Avcı, “Ne yazık ki Ankara’daki yöre derneklerimizin çoğu tabela derneği olarak faaliyetlerini sürdürmektedirler. Bu durum Rize’miz ve bölgemiz için çok üzücü bir durumdur. Federasyonumuzun durumu da ortadadır. Halbuki derneklerin esas görevleri ARDER başkanımızın dile getirdikleri gibi birlik beraberliği sağlama, yöre insanlarının kaynaşmasında aracı olma, yerel kültürleri yaşatma ve en önemlisi gelecek nesillere aktara bilme adına yapılan faaliyetler dernek faaliyetleri olduğunu düşünüyorum. Yöre insanlarımız iyi günlerinde sevinçlerini yaşayabilecekleri, kötü günlerinde sıcak bir ortamda dertlerini paylaşabilecekleri, sırtlarını yaslayabilecekleri bir dernekleri olması çok önemlidir. ARDER’imiz bu görevi en iyi bir şekilde yerine getirdiğine inanıyorum. Sosyal medya başta olmak üzere gerek Başkent’imizde gerekse Rize’mizde yaptığımız ziyaret ve katıldığımız diğer etkinliklerde Ankara Ardeşen Kültür Derneği’mizin farklılığını görmekteyiz… Bu güzel gelişmelerden yola çıkarak, ARDER Başkan ve yönetim kurulu üyelerini canı gönülden kutluyorum. Milletvekiliniz olarak üzerime düşen her ne varsa yapmaya hazırım. TBBM’ deki odam sizin odanız, masamda sizin çalışma masanızdır… Yapılan ziyaret ve karşılıklı fikir alışverişinden sonra toplu olarak hatıra fotoğrafı çekildi…...

Son Kasım’a kadar Atatürk…   “O’nu 10 Kasım’a kadar değil, son Kasım’a kadar sevmeliyiz…” Bu sözler, Türk Parlamenterler Birliği (TPB) İzmir Şube Başkanı, 20. dönem İzmir Millet Vekili, Av. Metin Öney’e ait... Öney, merkezi Ankara’da bulunan, Ardeşen Kültür Derneği (ARDER) tarafından düzenlenen ve yoğun bir katılımın sağlandığı “Farklı Yönleri ile ATATÜRK” konulu konferansa konuşmacı olarak katıldı… “Atatürk’e olan sevdamız, kara sevdaya dönüştü. O’nu 10 Kasım’a kadar değil, son Kasım’a kadar seveceğiz.” sözleriyle konferansa başlayan Öney, son zamanlarda Atatürk’e yapılan çirkin saldırılara cevap olsun diye bu sözleri sarf ettiğini belirtti… “Kendisini 21’inci yüzyıla taşıyan tek lider konumunda olan Atatürk’ü şiirle anlamak yerine, şuur ve bilinçle O’nun yaptıklarını kendimize rehber edinmemiz gerektiği ”ne dikkat çeken TPB İzmir Şube Başkanı Av. Metin Öney, “Atatürkçü olmak için tarihçi olmak gerekmez” diyerek “Farklı Yönleri ile ATATÜRK” konulu konferansında şu görüşlere yer verdi: “Atatürk bizim için bir sevdadır. O’nu 10 Kasım’a kadar değil, son Kasım’a kadar seveceğiz… Saatler dokuzu beş geçeyi gösterdiğinde bütün yurtta, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde ve dış temsilciliklerimizde çalınan siren sesi, Atatürk’ümüze olan sevgimizi ve saygımızı gösterdiği için bize hoş geliyor ve mutluluk veriyor… Bu sayede uçakta yolcular pilotun anonsuyla ayağa kalkıyor ve saygı duruşunda bulunuyor… Bir sevdaya dönüşen bu sevgi, dünyada hiçbir lidere nasip olmamıştır… Ata’mıza olan sevdamız KARA SEVDA’ ya dönüşmüştür…” “Atatürk’ü anlatmak hem kolay hem de çok zor. Atatürk çok şeffaf bir liderdi. Varını yoğunu herkes bilirdi. Zor olan kısmı ise onca başarıları, zaferleri, fikirleri ve devrimleri 57 yıllık hayatına nasıl sığdırdığı… Atatürkçülük, bilim, felsefe, vatan sevdalısı olmak ve Türkiye’yi 100 sene ileriye götürmek emektir. Savaşın en şiddetli dönemlerinde Maarif Kongresi düzenleyip, eğitim konusunu ele almış, ülke ekonomisinin durumunun bilinmesi için iktisat kongresini İzmir’de toplamış ve hatta savaşta kadınların yaptığı mücadeleyi görüp, devrimlerinin ilk odak noktasına kadınları yerleştirmiştir…” “Atatürk’ü özetlersek; vefalı bir devlet adamıydı. Yardımlarını kimse bilmeden yapardı. Kılık kıyafetine çok önem verirdi. Teknolojiyi çok iyi kullanırdı. Türk dili ve tarihi üzerinde yaptığı çalışmaları genişletmek en büyük hayaliydi. Binlerce kitabı vardı. Ama Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu romanını cephede bile başucundan ayırmazdı. Her gün rastgele açar, birkaç sayfasını okurdu. Müziğe olan hayranlığı bir başkaydı. Müzik zevkinde çeşitlilik vardı. Anadolu ezgilerini de severek dinlerdi. Temiz bir Türkçe konuşurdu. Fransızcası da iyiydi, çok zengin bir kelime bilgisine sahipti. Eğitim hayatı boyunca en başarılı dersi matematikti. Pozitif bilimlere ilgisi hayatı boyunca sürdü. Yalakalığı hiç sevmezdi, yapanlara çok kızardı. Görevlendirmelerde liyakate çok önem verirdi… Dünya lideri olan Ata’mızı; “10 Kasım’a kadar değil, son Kasım’a kadar seveceğiz. Çünkü O’na olan sevdamız KARA SEVDA’ ya dönüşmüştür...” Av. Metin Öney “Farklı Yönleri ile ATATÜRK” konulu konferansının sonunda ARDER Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Üstoğlu, Prof. Dr. Necdet Basa, Özel Öğretim Kurumları eski Genel Müdürü Cevat Çiçek, Türk Halk Kültürünü Araştırma Vakfı Başkanı Veysel Atacan ve Ankara Pazarlılar Derneği Başkanı Selahaddin Bal ile diğer davetliler tarafından konuyla ilgili sorulan sorulara tek tek cevap verdi… ...

Lösemili Çocuklar Bizim İçin Değerlidir... Onlara acımak yerine yaşamaları için el vermeliyiz. 2-8 Kasım Lösemili Çocuklar Haftası’nda maske takarak farkındalık yaratalım… Bu davranışımızla onlara umut ve sevgiyi aşılamış olacağız… LÖSEV çatısı altında yaşam savaşı veren on binlerce lösemili ve kanserli hasta, Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler, Sağlık, Tarım ve Orman Bakanları ile Büyükşehir Belediye Başkanlarına seslendiler. “Bize Acımak Yerine Yaşamamız İçin El Verin” Lösemi, kromozomlardaki değişim sonucu damarlarımızda akan kanın esas yapıldığı yer olan kemik iliğimizdeki ana doğurgan (kök) hücrelerde meydana gelen bozukluklardır... Solukluk, halsizlik, kansızlık, kanamalar, lenf bezlerinde büyüme ve kemiklerde ağrı en sık görülen belirtilerdir. Her yaşta görülmekle birlikte 1-8 yaşlar arasında en sık görülür… Lösemili çocuk, bütün çocuklar gibi koşup oynarken, annesinin verdiği gıdalarla beslenirken, babasının sevgisiyle büyürken bir anda “Sen Lösemisin” denilen, ateşi düşmeyen, saçları dökülen, maske takan ve tam 3 sene yaşamdan kopan bir çocuktur. O aslında hepimizin çocuğu olabilirdi. Onu anlamak, duygularını hissetmek ve desteklemek hepimizin görevidir. Unutmayalım ki lösemili çocuklara destek verebilmek için önce LÖSEV’i yakından tanımalıyız… “Neden bütün lösemili çocuklarımızı kaybediyoruz” bu sorunun cevabını LÖSEV Yönetim Kurulu Başkanı olan Pediatrik Hematolog-Onkolog Dr. Üstün EZER şu şekilde veriyor: “1990’lı yıllardı. Çiçeği burnunda çalışkan, idealist bir çocuk hematoloji (kan hastalıkları) uzmanı olarak soruyordum “Neden bütün lösemili çocuklarımızı kaybediyoruz, neden Avrupa’da ve Amerika’daki başarıyı yakalayamıyoruz.” Üstelik hastalar lösemi hastalığından ölmüyorlardı. Bakımsızlık, enfeksiyon, kanama, açlık, sevgisizlik en büyük kayıp sebepleriydi. Çaresizlikten, acıdan ve başarısızlıktan ben de ölecektim. Nerdeyse bu mesleği bırakma noktasına gelmiştim. Bir şeyler yapmalıydım; bu makus kaderi değiştirmeliydik. İşte o gün Lösemili Çocuklar için bir vakıf kurmaya karar verdik ve 8 Kasım 1998’de gerçekleştirdik. Yalnızca lösemili çocukların tedavi olabilecekleri pırıl pırıl bir hastane, kolej eğitimi alabilecekleri bir okul, derken tedavi süresince aileleriyle birlikte oturabilecekleri bir köy, anneleri için üretim atölyeleri ve Avrupa’nın ilk, ülkemizin en donanımlı LÖSEV Sağlık Kentini açtık. Lösemili çocuklar için 90’lı yıllarda ’lerde olan tedavi başarısı bugün LÖSEV’in hastanesinde ...

Cumhuriyetimizin Işığı Hiç Sönmesin…   Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde ve silah arkadaşlarının sınırsız destekleriyle yazılan kurtuluş destanımızın 96. yılını milletçe, ilk günkü coşku ve heyecanla kutluyoruz. Türk Milletinin şanlı tarihindeki dönüm noktalarından biri dir Cumhuriyetin ilanı… Türk halkının tarihinde çok önemli bir yer tutan 29 Ekim 1923 tarihi, Mustafa Kemal Atatürk’ün 10. yıl nutkunda belirttiği gibi en büyük bayramımızdır ve 628 sayılı kanun ile bugün 1925'ten beri ülke içinde ve dış temsilciliklerde bayram olarak kutlanmaktadır.   Tüm zorluklara rağmen, yedi düvel karşısında dimdik durarak 96 yıl önce Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları tarafından kurulan Türkiye Cumhuriyeti, geçen yüzyıla yakın zamanda uluslararası alanda, siyasette çok önemli seviyelere gelmiş, askeri konular başta olmak üzere ekonomi, eğitim ve kültür alanlarında da önemli ilerlemeler kaydederek dünya devletleri arasında sözü geçen bir ülke haline gelmiştir. Bu durum gücünü milletinden aldığı demokratik bir Cumhuriyet yönetiminin olmasından kaynaklanmaktadır…       “Türkiye Cumhuriyeti’nin temeli kültürdür.” diyen Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün, “Yalnız tek bir şeye ihtiyacımız vardır, çalışkan olmak. Servet ve onun tabii neticesi olan refah ve saadet yalnız ve ancak çalışkanların hakkıdır.” görüşünden yola çıkarak, ülkemizin, dünyanın en güçlü, en itibarlı ve önde gelen devletleri arasında yerini alması, Türk Milleti olarak vazgeçilmez ilk hedefimiz olmalıdır. Bunun için hiç durmadan zihnen ve bedenen çalışmalı ve gelecek nesillere çağdaş, demokratik, ilerici bir ülke bırakmak için ter dökmeye devam etmeliyiz… Dinlediğim bir tanıtım filminde “29 Ekim, çarıkla bastığın toprağa sahip çıkmaktır. Mezarın olacağını bile bile, ellerinle siper kazmaktır. Bir tas hoşaf, yarım ekmekle doymaktır. 29 Ekim, 25 kiloluk mermiyi saatlerce sırtında taşımaktır. Süngüyle çarpışmak, günlerce uyumadan savaşmaktır. İmkansıza inanmaktır. 29 Ekim, köyden cepheye 1000 kişi çıkıp,1 kişi dönmektir. Hatta dönmeyeceğini bile bile, eşini, oğlunu beklemektir. 29 Ekim, bütün dünyanın karşısında dimdik durmak, biz Türkiyeyiz demektir.” ifadelerine yer verilmektedir. Türk’ün gücünü, kararlılığını, sabrını ve hedefe istikrarla ulaşmanın azmini tekrar tekrar vurgulayan bu sözler, geçmişin zorlu şartlarında doğan Cumhuriyet’imizin aydınlık yarınlara taşınmasında çağdaş, yenilikçi, girişimci ve ilerici bir bakış açısıyla geleceğe yön verecek genç nesillere büyük bir görev yüklemektedir. O gençlik ki, Atamızın gözbebeği, geleceğimizin güvencesi ve vatan sevgisinin en değerli örneğidir. O gençlik ki, yarınlarımızı teslim edeceğimiz güç, zekâ ve yetkinliktir. İyi bakmak, büyütmek, yetiştirmek, korumak, kollamak, eğitmek, okutmak gerekir ki bu da hepimizin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak görevidir. Unutmayalım ki Cumhuriyetimizin geleceği, geleceğimizin aydınlık yarınlarında daha da güçlenecektir. Bu vesileyle, Cumhuriyet Bayramınızı en içten dileklerimle kutluyor, Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarını şükranla anıyorum....

Yerinde ve Dalında Güzel: TERS LALELER  İnsanların doğaya verdiği zararlardan en çok etkilenen bitkilerden birisidir Ters Laleler… Bitkinin tek kaynağı toprak altında sakladığı soğanıdır. Bu soğan bitkinin aynı zamanda tek çoğaltım ve taşınım organıdır…  RTEÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serdar Makbul hocamız, bilimsel adı Fritillaria Latifolia Willd olan ters lalelerin ancak koruma altına alınarak popülasyonlarını güçlendirme çalışmaları gereken bitkilerden biri olduğunu söyleyerek, dikkat edilmezse yakın gelecekte belki de bu ve bunun gibi bitkileri sadece fotoğraflarda kalan bir anı olarak hatırlamak zorunda kalacağımız uyarısında bulunuyor… Ters Laleler, çiçekli bitkiler içerisinde tek benekli (monokotiledon) olanların büyük, hoş görünümlü ve en gösterişli çiçekleri bünyesinde barındıran Liliaceae (Zambakgiller) ailesinin Fritillaria L. cinsinde yer aldığını da belirten Prof. Dr. Makbul, Türkiye genelinde bu cinsin 31 türü bulunduğunu, Fritillaria Latifolia türünün ise Kuzey Doğu bölgemizde özellikle Kaçkar Dağları başta olmak üzere, Rize, Trabzon, Gümüşhane, Erzincan, Erzurum, Kars ve Artvin illerinin dağlık kesimlerinde yayılış gösterdiğini söyledi. İnsanların doğaya verdikleri zararlardan en fazla etkilenen bitki türlerinden birisinin ters lale olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Serdar Makbul, “Bitkinin ana kaynağı toprak altında saklanan soğanlardır. Bu soğanlar bitkinin aynı zamanda tek çoğaltım ve taşınım organıdır. Zaten doğada çok karşılaşılmayan ters lalelerin en büyük düşmanı soğan avcılarıdır. Bunlar zaman zaman izinsiz olarak yurtdışına çıkartılmakta ve zaman zaman da güzel görünümleri için evlere ve bahçelere taşınmaktadır. Ancak bilinmelidir ki bitki 2000-3000 metre yükseklerde yetişir ve başka yere taşındığında yaşamaz, ölür.” ifadesini kullandı. Konuyla ilgili KTÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Oğuz Kurdoğlu hocamızdan da bilgiler aldım. Hocamız, Doğu Karadeniz’in en yüksek doruğundan eteklerdeki ormanlara doğru inildiğinde sarıçam, köknar ve ladin gibi iğne yapraklı ağaçlara rastlamanın mümkün olduğunu,3 bin metreden ormanlık alana inildiğinde benekli Ters Laleler başta olmak üzere çok sayıda endemik bitki türlerinin de varlığını sürdürdüğünü belirtiliyor… Bölge halkı tarafından “Ağlayan Gelin”, “Kaçkar Lalesi”, “Ters Lale” ya da “Benekli Lale” gibi yöresel isimlerle adlandırıldığını hatırlatan Doç. Dr. Kurdoğlu, “Baharla birlikte doğaya farklı bir nefes ve görünüm katan bu bitki, kış dönemini toprak altında soğan formunda geçirir. Baharın gelmesi ve bitkilere su yürümesi ile birlikte yuvasından (soğandan) ayrılan bitkinin yeşil gövde ve yaprakları aslında doğayı renklendirecek olan çiçeklerin bir habercisidir. Ne yazık ki doğaya renk ve cazibe katan bu bitki, yeryüzünde görüldüğü andan itibaren 15-20 gün içerisinde solup kaybolur. Bitkinin doğaya fışkırması, bulunduğu alandaki karların erimesi ile birlikte başlar. Bu dönem takriben mayıs aylarının sonlarında başlayıp, temmuz aylarında son bulur. Bitki, belki de Karadeniz yaylalarını bu kadar çekici yapan unsurları başında gelmektedir…” görüşlerine yer verdi. “Unutmayalım ki bu bitkiler yerinde ve dalında güzeldir” görüşünden yola çıkarak, Prof. Dr. Serdar Makbul hocamızın dediği gibi; Fritillaria Latifolia koruma ve popülasyonlarını güçlendirme çalışmaları gereken bitkilerden birisidir. Eğer dikkat edilmezse yakın gelecekte belki de bu ve bunun gibi bitkileri sadece fotoğraflarda kalan bir anı olarak hatırlamak zorunda kalacağız…...

Prof. Dr. Yakup Kepenek’in yeni kitabı çıktı…   Bilim insanı, siyasetçi ve araştırmacı yazar Prof. Dr. Yakup Kepenek, son çıkardığı “Cumhuriyet Çağdaşlaşmasından Günümüze Türkiye’nin Değişimi” adlı kitabının tüm gelirlerini “Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği” ne bağışladı. Kepenek, Ankara Ardeşen Kültürevi Derneği (ARDER) tarafından düzenlenen ve Yönetim Kurulu Üyesi Cengiz Tekin tarafından hazırlanıp sunulan “Cumhuriyetten Günümüze Türkiye’nin Değişimi” adlı söyleşiye katıldı. Prof. Dr. Kepenek, söyleşi sonrası yeni kitabını imzalayarak okuyucularıyla buluşturdu…   Ardeşen Yeniyol (Öce) köyünde 1938’de doğan Prof. Dr. Yakup Kepenek, Beşikdüzü Köy Enstitüsü-Çiftçiler (Eskişehir) Yunus Emre Öğretmen Okulu, Rize Lisesi ve Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdikten sonra Millî Eğitim Bakanlığı’nın açtığı yurtdışı doktora sınavını kazandı ve 1965-70 yıllarında New York Üniversitesi’nde ekonomi doktorasını tamamladı. 1971’de ODTÜ’de öğretim üyesi oldu. ODTÜ’de Ekonomi Bölüm Başkanlığı, Üniversite Konsey üyeliği ve Öğretim Üyeleri Derneği Başkanlığı yaptı. 1976’da Doçent, 1981’de (YÖK öncesi) profesör oldu. 4 Şubat 1978’de Sayıştay Denetçilerinin TOBB’da düzenlediği bir konferans çıkışında silahlı saldırıya uğradı; yara almadan kurtuldu. Üniversitedeki işine 1983’te 1402 sayılı sıkıyönetim Yasası’yla son verildi. Aydınlar Dilekçesi’nin Yazı Kurulu’nda yer aldı. SHP’de siyasetle uğraştı; danışmanlıklar yaptı, 1990’da Danıştay kararıyla ODTÜ’deki görevine döndü. 1997’de lisans sonrası eğitim ve araştırma birimi olan ODTÜ Bilim ve Teknoloji Politikaları Merkezi-TEKPOL’u kurdu ve 2001’e kadar başkanlığını üstlendi. 2002-2007 döneminde CHP’den Ankara Milletvekilliği; 2008-2010 yıllarında ODTÜ Kuzey Kıbrıs İktisadi Bölümü’nde öğretim üyeliği yaptı. 2011’den bu yana Başkent Üniversitesi İktisat Bölümü’nde yarı zamanlı ders veren Kepenek, Cumhuriyet Gazetesi’nde 1992’den beri de haftalık siyasal iktisat yazıları yazmaya devam etmektedir. Değişik dergi ve gazetelerde çok sayıda makalesi ve 1977 yılından bu yana yedi kitabı yayınlanmıştır.   Söyleşi sonrası kıymetli hocamız Prof. Dr. Kepenek ile yeni kitabı hakkında sohbet etme imkânı buldum ve kendisinden şu bilgileri aldım; Ülkemizde 25 Haziran 2018 seçimleriyle yeni bir rejim, Başkanlık rejimi yürürlüğe girdi. Bu çalışma, bugünlere nasıl gelindiğinin öyküsüdür. Cumhuriyet çağdaşlaşması atılımıyla başlayan, Soğuk Savaş’ın ağır sarsıntılarının yaşandığı, özgürlüğün en güzel on yılından sonra 12 Mart ve 12 Eylül faşizmlerinden geçerek aşırı sağcılaşmaya uzanan yüz yıllık yolculuk, ekonomi ve siyasetin belirleyici özellikleriyle ele alınıyor. Nasıl bir yarının Türkiye’si sorusuyla tamamlanan çalışmanın dayanağı ana anlayış, insanlığın bir gelişme doğrultusu olduğudur. Tarihsel olarak bu doğrultunun, insanın özgürleşmesi yönünde olduğu bir bilimsel gerçektir. İlk insan hakları bildirilerinden başlayarak günümüzün uluslararası sözleşmelerinde yer alan temel hak ve özgürlükler; siyasal haklar, ekonomik ve sosyal haklar ile bunların güvencesi olan yasal ve kurumsal yapılar, tüm hak ve özgürlükler geçmişte verilen çok büyük uğraşlar sonucu elde evrensel değerde kazanımlardır. Bunlar aynı zamanda, gelişme doğrultusunun, toplumların üretim güçlerinin gelişmesine bağlı olarak, insanın aklıyla ve bedeniyle özgürleşmesi yönünde olduğunun da kanıtlarıdır. Yine günümüzde bilincine varılan çok önemli bir gerçek daha var: Bir ülkenin ekonomik ve toplumsal gelişmesi, bilimsel bilginin yol göstericiliğinde gerçekleştirildiği ölçüde başarılı ve kalıcı oluyor. Çalışmada ülkemizin siyasal ve ekonomik gelişmeleri, bu nesnel ölçüye, insanlığı kazanımı olan evrensel değerleri genişletip genişletmediklerine göre ele alınıyor ve çözümleniyor.  ...

Tek başına oyun tüketicisi olan çocuklar… Geçenlerde arşivimde çocuk fotoğrafı ararken yukarıdaki fotoğrafa denk geldim. “Zamane çocuğu” dedim kendi kendime… Biraz üzüldüm açıkçası… Çocuk için… Yaşayamadığı çocukluğu için… Sonra aklıma kendi çocukluğum geldi. Bizim zamanımızda yoktu böyle dijital nesneler… Bol bol oyunlar vardı… Her yerde… Evde, okulda, yaylada, bahçede, tarlada… Anne babalarımız da hiç bu kadar hazırcı değillerdi… Yani oynamak istediğimiz oyunlarda kullanacağımız malzemelerin bir kısmını onlar yaparlardı, biz de yardım ederdik. Malum çocuğuz… Boyumuz, kilomuz belli… Yapabileceklerimiz var, destek alarak yapabileceklerimiz de var. O zamanki düşünce gücümüzle yapamayacağımız neredeyse yok denecek kadar az… Yarım asır önceki çocukluğumuz ve o dönemdeki çocuk oyunlarımız ise bambaşkaydı. Hazıra konma diye bir lüksümüz yoktu. Dedim ya gerek ailelerimizin yardımı gerekse kendi imkanlarımızla oyun materyallerini oluştururduk. Bizim için her yer oyun alanı, her malzeme oyuncak olabilirdi. Bambaşka bir dönemdi o yıllar… Oyunları belli yaş grubuna göre ayırarak oynardık. Bizim için her etkinlik bir oyun gibiydi… Kırmızı toprakla suyun karışımından elde edilen çamur, çocukluğumun ilk oyunu olmuştu. Çamur oyununa “Let’aşoliobiru” adını vermiştim. Çocukken oynadığımız saklambaç (K’ukut’a), korkuluk (didamangisa), ip atlama (Toç’i mok’apinu), çelik-çomak (3uk’ani-biga), beştaş (3’ukvap’i), bilye-misket, (mili xut’ula), çağatara/pirpila (omp’urina), ip salma (şurduli/dok’anuri), çember çevirme, tel-tahta araba sürme (pisari oktimaşe) de hiç aklımdan çıkmayan diğerleriydi… Hepimizin bildiği gibi ataerkil bir toplumun geleneğinde babalar her zaman ön planda yer almaktadır… Kafkas kültürünün yoğun olarak yaşandığı bölgemizde de aynı durum söz konusudur. Ancak son yüzyılın ilk yarısında babalar gurbet ellerinde çalışmak, anneler ise evin bütün yükünü çekmek zorunda kalmışlardır… Her sabah evdeki işleri bitirir bitirmez varsa önce beşikteki bebeğini emziren, henüz yürüyebilen çocuğunu da sırtındaki beze sarıp birlikte tarla işlerine giden yüce gönüllü, fedakar analarımız… O dönemin imkânsızlıklarına rağmen çocuklarını sağlıklı bir şekilde büyütüp, gelecekleri için önce köy ilkokuluna, mezun olduktan sonra ortaokul ve liseye kayıtlarını yaptıran cefakâr analarımız… Babalarımızın yokluğunu hissettirmeden bizleri okutan, büyüten, yetiştiren, iyi bir insan olmamız için çalışıp didinen, babalarımızın eve dönmesiyle gücüne güç, ağzına tat, canına can katılan analarımız… Vardı… Şimdi… Var mı? Geçmişte onca ev, tarla-bahçe işlerinin yanında çocuklarına zaman ayırmak için çaba harcayan anne-babalar, şimdilerde ise zaman ve imkân olmasına rağmen çocuklarına gerekli vakti ve ilgiyi gösteremez oldular… Aileler bu duruma farklı bahaneler öne sürerek “Çalışma hayatımızın ve ev işlerimizin yanında çocuklarımıza yeterli ve nitelikli zaman ayıramıyoruz, günlerimiz sürekli koşuşturma içinde geçiyor.” demekle yetiniyorlar… Halbuki zaman denilen kavram sürekli ilerliyor… Çocuklarımızla nitelikli zaman geçirmek için fırsatlar yaratmak, onlarla göz teması kurarak konuşup eskilerden bahsetmek, çocukluk anılarımı anlatmak, günlük rutinlerden uzaklaşıp farklı deneyimler sağlayabileceği ortamlara girmek çok da zor olmasa gerek... Hatta bu şekilde anne-baba-çocuk arasında kuvvetli bir bağ da kurulmuş olur. İletişim ve fiziksel temas ile… Yani diyeceğim o ki dijitalleşen çağımızın gerçekliğini durduran bu fotoğraf, çocuğun tek başına oyun tüketicisi olma yolunda ilerlediğini ve sosyalleşme yolunda sınıfta kaldığını gösteren acı bir tablodur...

Elin Gâvuru Anlamış, Bizler Anlayamamışız!   Avrupa’nın kıyıya yakın olan en yüksek (3937 m) dağlardan biridir Kaçkar Dağı… Özellikle yabancı uyruklu dağcı ve doğa severler tarafından yoğun ilgi gören ve “yalan dünyanın cenneti” olarak adlandırılan Kaçkar Dağı Türkiye’nin dördüncü yüksek dağı olma özelliğini de taşımaktadır…   Yüksekliğinin yanı sıra her mevsimde farklı rotalarından tırmanılabilme özelliğini de barındıran Kaçkar Dağı’nın büyük bir bölümü Rize’nin Çamlıhemşin, diğer bir bölümü ise Artvin’in Yusufeli ilçe sınırları içerisinde bulunmaktadır… Dağın kuzey doğusunda sırasıyla Kemerli, Altıparmak ve Marsis dağları, güney batısında ise Verçenik dağı yer almaktadır. Sıra dağları andıran bu dağlar, eteklerinde barındırdığı birbirinden güzel vadileriyle yerli ve yabancı ziyaretçilerin ilgi odağı konumundadır. Bu ilgi, ne yazık ki çevre kirliliğini de beraberinde getirmektedir… Vadilerde yer alan yaylalar başta olmak üzere, buzul göllerin, endemik bitki türlerin ve faunanın bulunduğu yerler doğallığını kaybetmekte ve her geçen gün yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmaktadır… Çok acıdır ki sahilden beri başlayan plansız ve programsız yapılaşmalar yaylalarımıza da sıçramış, yaylalarımızın doğal yapıları bozulmuş, adeta yüksek rakımlı köylere dönüşmüştür…   Çevreden bahsetmişken siz okuyucularımı geçmiş yıllara, 1990’lı yılların başlarına götürmek istiyorum… Geçenlerde arşivimi karıştırırken o yıllarda çektiğim siyah-beyaz fotoğraflarıma rastladım Birçoğunu 5N1K soru cümleleriyle yani ne, nerede, ne zaman, nasıl, neden ve kim sorularını cevaplayarak tasniflemiştim. Kalabalık bir grubun yer aldığı fotoğrafla ilgili detayları hatırlayamamıştım. Fotoğrafı ters çevirdiğimde “TDF Rize İl Temsilcisi Muhammet abi 1992” yazığını gördüm ve hızlıca o günü aklımdan geçirmeye başladım… Bu kalabalık grupla birlikte Karçkar ve Verçenik dağlarının zirvelerine tırmanışımızı, yaşadığımız o güzel süreci detaylarıyla gözümde canlandırmıştım. Çektiğim fotoğraf ve yazdığım yazının Ardeşenin Sesi Gazetesi başta olmak üzere, çevre il ve ilçelerin yerel ve bölge gazetelerinde hatta ulusal gazetelerde yayınlandığını da hatırlamıştım. Öyle ki bu haberi yazı işleri müdürü olduğum Rize Kaçkar Gazetesi’nde çok değerli büyüğümüz rahmetli Hamdi Yazıcı’nın imzasıyla yayınlamış olduğumu dahi hafızımda canlandırabilmiştim… Anlayacağınız o ki küçük bir anımsatma notu bana sanki o günü baştan sona tekrar yaşatmayı başarmıştı…   Habere “Kayak sporu için kışın da gelecekler” başlığını atmış, haberin spot kısmına; “Türkiye Dağcılık Federasyonu’nun (TDF) 1992 faaliyet programında yer alan uluslararası Kaçkar Dağları ekspedisyon (araştırma) tırmanışına 6 ülkeden 53 dağcı katıldı. TDF Rize İl Temsilcisi Muhammet Önçırak, bu yıla kadar yapılan dağcılık faaliyetleri arasında en çok katılımın sağlandığı etkinlik olduğunu söyledi…” diye yazmıştım… Haberin detay kısmında yurtdışından gelen dağcı ekipler adına Macar Grabler Jsuzsa’nin görüşlerine yer vermiştim…  Jsuzsa, “Kaçkar Dağları çok büyüleyici ve güzel, bölge insanı çok sevecen. TDF İl Temsilcisi Reis Muhammet beyin yabancı dili olmasaydı yapılan etkinliklerin teorik kısımlarını hiç anlayamayacaktık. Böyle bir organizasyona katılmaktan dolayı çok mutluyuz. İlk fırsatta daha çok dağcı sporcularla bölgeye geleceğiz. Ekolojik denge henüz bozulmamış ama çevre kirliliği Ayder Yaylası’ndan başlamış… Önlem alınmaz ise birkaç yıl içinde çevresel kirlilik kapınızı çalacaktır…” demişti…   Ne demek istediğimi siz anladınız değil mi?...

Ump’a Cemanongtu-Göbeğim Döndü... Yine bir hafta sonu daha kınalıya bakma sırası bana gelmişti. Güneşin sıcak yüzü mahallemizi yeni terk etmiş, yerini serinliğe bırakmıştı. Serin hava ve nemli otlak kınalı için bulunmaz bir nimetti. Her zaman ki gibi kınalıyı ahırdan çıkarıp, eski evimizin hemen yanında bulunan otlaklığa götürdüm… İlkokul 3’üncü sınıf talebesi bunca şeyi nasıl yapar diye düşünenler olabilir aranızda… Aslında kolay bir şey değildi yaptığım ama o kadar uysal bir hayvandı ki güzel bir şekilde konuştuğumda nereye gidersem o da o tarafa yönelirdi… Mahalledeki arkadaşlarım, hemen hemen her hafta sonu kınalıyı otlattığım bayırlığa gelirlerdi. Burada daha çok okulda yaptıklarımızı konuşur, fırsat buldukça kendi çapımızda oyunlar oynardık… Bayır, kınalının otlayabileceği ve çok sayıda çocuğun oynayabileceği bir yerdi... Bir gün bayırın hemen başında yarısı toprağa gömülü durumda yaklaşık 2 metrekarelik taşa mahalleli arkadaşlarımla birlikte oturmuştuk… Çocuk olmamıza rağmen oyundan çok hafta boyu okulda öğrendiklerimizi ve gelecek hafta yapacaklarımızı konuşurduk. O gün yoğunlukla el yazısını konuşup, evden getirdiğim defter ve kalem ile sayfalarca el yazısı çalışmıştık. Aramızda en güzel el yazısını Macit (şimdiki köy muhtarımız) yazardı... Boy sırasına göre oturduğumuz taşta o kadar çok şey anlatmıştık ki taşın dili olsa bütün konuştuklarımızı hemen yanı başındaki patikadan geçenlere tek tek söylerdi… Muziplik olsun diye derler ya tam ona benzer bir şey yapmıştı arkadaşlarımdan biri. Taştan atlayıp, bayır aşağı yaklaşık 20 metre keyifli sesler çıkararak yuvarlanmıştı. Ahmet’in keyfini kıskanarak iki arkadaşım daha bayırdan aşağıya doğru yuvarlamışlardı kendilerini… Bir süre sonra hepimiz sırayla keyifli çığlıklar atarak çimlerin üzerinde yuvarlanmaya başlamıştık. Açık renkli giysilerimizin yeşil çim rengiyle boyanmasına aldırmadan anlatılması zor olan bir keyif almıştık bu etkinlikten… Keyfimiz o kadar yerindeydi ki taptaze ve nemli çimleri otlayan kınalı bile otlamayı bırakıp bizleri izlemeye koyulmuştu… O gülüşleri izleyen sadece kınalı değildi elbette… Eski ahşap evin penceresinden bizi seyreden Hafibena da (Hafize Nine) vardı keyfimize ortak olarak… Bir an o sevinç çığlıkları ve gülüşler arasından farklı, iniltiye benzer bir ses duymuştum. Ahmet arkadaşımız elleriyle karnını tutmuş, yere doğru büzülmüştü… Hepimiz şaşırmıştık olan bitene… Pencereden bizi izleyen Hafibena “Mu iyu ç’e berepe? Mi mu ağodu?” (Ne olmuş çocuklar? Kime ne olmuş?) sorusuna “Ç’ame şk’uni korba a3unen ” (Ahmet kardeşimizin karnı ağrıyor herhalde) cevabını vermiştim. Hafibena da sesindeki telaşlı tınıyla karşılık vermişti. “Huy mevulur.” (Şimdi geliyorum.) Hafibena kısa bir süre sonra bir parça ekmek, bir kutu kibrit ve bir cam bardak ile yanımıza gelmişti. Bizler şaşkınlık dolu gözlerle bakakalmıştık… Getirdiği malzemelerle karın ağrısını nasıl geçirecekti acaba? Meraklı bakışlarımız arasında Ahmet’i önce düz bir yere yatırmıştı. Ardından baş parmağını göbek deliğinin üstüne basarak, soldan sağa doğru birden çok dairesel hareketle-kendisi de Ahmet’in etrafında dönecek şekilde-dönmeye başladığını gördük. Böyle bir şeyle ilk defa karşılaşıyorduk. Bu uygulama bitip biraz bekledikten sora getirdiği ekmekten bir tutam alıp avucunun içinde ezerek hamur kıvamına getirmiş ve Ahmet’in göbeğine yerleştirmişti. Dahası kibrit çöpünü de kav kısmı yukarı kalacak şekilde hamura batırmış ve hamurun üstündeki kibriti yaktıktan sonra cam bardağı üstüne kapatmıştı… Ahmet’in göbeği gözlerimizin önünde şişmeye başlamıştı. Bu durum karşısında hepimiz şaşkınlıklar içerisindeydik. Kısa bir süre içinde cam bardağın içini bembeyaz bir duman kaplanmıştı… Hafibena, içi duman dolu ve göbeğe yapışmış vaziyette duran cam bardağı önce hafifçe kendine doğru çekti. Bardak göbeğe öyle yapışmıştı ki birkaç kez sağa-sola oynattıktan sonra paatt diye sesle yerinden kaldırılabilmişti… Hep birlikte Hafibena’ya yaptığı işin ne olduğunu sorduğumuzda, “Cuma tk’vani ump’a canongtu. Korba heşeni a3unen. Moy nozmartu, txombu pavrişi kudi vuşvaşa ciktasen.”  (Kardeşinizin göbeği dönmüş. Karnı onun için ağrıyor. Merak etmeyin, kızıl ağaç yapraklarından şapka örene kadar ayağa kalkacaktır) cevabını almıştık… Hafibena, dalından kopardığı kızılağaç yapraklarını birbirine ekleyerek çok güzel bir şapka yapmıştı hemen orada ve Ahmet’i yanına çağırarak, “Ham kudi citfasi korba o3unu gologilasen, gişk’urtay. Zade mcora ora iyasi ham kudi koditfare, ogni yi?” (Bu şapkayı örttüğünde karnının ağrısı geçecek, bilesin. Çok güneşli zamanlarda bu şapkayı örtersin, anladın mı?) Kızılağaçtan yapılmış şapkayı takan Ahmet,”Bena korba o3unu golomilu. Mutu cemiçinatvare do mi3vi? Mektebişa gamafta orape ceçinudişa moftare.” (Ninem karın ağrım geçti. Benden ne istersen onu söyler misin? Okul çıkışı sana uğrar, onu yaparım… Sözü üzerine Hafibena, “E montalepe şkimi, tk’va didi mardi tu, him domibağun. Ç’ame, bena muşi nuşvelayna, na asen duyla, mektebişa gamaxtası, cilemona mançxaşa 3ulu kukminate ini 3ari komomiğas mibağun…” (E torunlarım, yeter ki sizler büyüyün, o bana yeter. Ahmet, ninesine yardım edecekse, yapacağı iş, okul çıkışı evin arka tarafından akan soğuk sudan küçük güğümle eve su taşımaktır. Daha ne olsun…)...

(Ön açıklama: Şimdi Sabri Aslışen ile beraberim. Bugünkü misafirim Sabri Aslışen.  Sabri Aslışen, çok bilgili bir insan. Çok çalışkan bir aydınımız. Sabri Aslışen’in her alanda çok kıymetli çalışmaları var; baştan aşağı sağlam bir kültür adamı kendisi. Gazeteci, yazar, çevreci, fotoğraf sanatçısı, tulumcu ve dağcı kendisi; ben böyle biliyorum. Ben, Sabri Aslışen ile bir söyleşi yaptım. Kültürel çalışmalarından bahsettik. Bu metin, söyleşimize ait. (Ali İhsan Aksamaz; 09 VIII 2019) Ali İhsan Aksamaz: Önce biyografinizden konuşalım, lütfen! Önceki yaşamınızdan bahsedin bize! Nerede ne zaman doğdunuz? Nerelisiniz? Kimlerdensiniz? Mesleğiniz nedir? Evli misiniz? Çocuklarınız var mı? Sabri Aslışen: 55 Yaşındayım. Ardeşen İlçesi’nin Seslikaya  Köyünde 20 Ağustos’ta doğdum. Ardeşenliyim. Ğomunoğlu. (Turudi, Mollasaliği). Gazeteciliğimin ve yazarlığımın yanı sıra doğa sporlarını da meslek olarak yapıyorum. Evliyim. Bir kız çocuğum (22). Ali İhsan Aksamaz: Hangi okullarda okudunuz? Hangi dilleri biliyorsunuz? Şimdi nerede yaşıyorsunuz? Sabri Aslışen: Anadolu Üniversitesi Halkla İlişkiler okudum. Aynı üniversitenin Fotoğrafçılık bölümüne de devam ediyorum. Günlük konuşmada gerekli olacak şekilde Fransızca ve İngilizce biliyorum. Lazcayı konuşabildiğim gibi okuyup yazabiliyorum. Eşimin işi gereği Ankara’da yaşıyorum. Ali İhsan Aksamaz: Biliyorum, gazetecisiniz. Kültürel mirasımızı yaşatmak için de makaleler yazıyorsunuz. Makaleleriniz bir değil, birçok gazetede yayınlanıyor; bunu biliyorum. Siz de isterseniz, önce eski çocuk oyunlarından bahsedelim. Bize, eski çocuk oyunlarından bahsedin, lütfen! Bu oyunların Türkçe adlarını verin, lütfen, bu yeterli olacak. Sabri Aslışen: Yaklaşık 35 yıldır gazetecilik mesleği sürdürmekteyim. Çocukluğumuzdaki oyunlar bir başkaydı. Oyunları belli yaş grubuna göre ayırarak oynardık. Bizim için her etkinlik bir oyun gibiydi. Kırmızı toprakla suyun karışımından elde edilen çamur, çocukluğumun ilk oyunu olmuştu. Çamur oyununa “Let’aş oliobiru” adını vermiştim. Çocukken oynadığımız oyunların bazılarını sizinle paylaşayım; Saklanmaç, Korkuluk, İp atlama, Çelik-çomak, mendil kapma, topaç, bilye-misket, çağatara, çember çevirme, tel-tahta araba sürme. Ali İhsan Aksamaz: Günümüzde de bu oyunları yaşatmak için neler yapmalıyız? Siz ne düşünüyorsunuz? Sabri Aslışen: Aslında hiçbirimiz çocuklarımıza yeterli ve nitelikli vakit ayıramıyoruz. Çalışma hayatı bir yandan ev işleri bir yandan. Anneler ve babalar sürekli bir koşuşturma, bir şeyleri yetiştirme telaşı içinde geçiriyor günlerini. Belki de kısacık bir zaman ayırıp çocuklarıyla göz teması kurmaya, eskilerden sohbet etmeye, çocukken neler yaptıklarını anlatmaya bile ne zaman bulabiliyor ne de bu konuya değer veriyorlar. Oysa ki, anne-baba-çocuk arasındaki en kuvvetli bağ iletişim ve fiziksel temas ile kuruluyor. Bu temas vasıtasıyla çocuklarımıza gelenek-göreneklerimizi, yerel çocuk oyunlarımızı öğretebiliriz. Ancak bu şekilde gelecek nesillere aktarım sağlayabiliriz. Eğer bunları yapamazsak, yerel kültürlerimizi kendi ellerimizle öldürmüş oluruz. Ali İhsan Aksamaz: Biliyorum, siz tulum ve kemençe de çalıyorsunuz. Doğru biliyor muyum?!Tulum ve kemençe çalmayı ne zaman ve kimden öğrendiniz? Sabri Aslışen: Hayır, hayır! Tulum ve kemençe çalmayı bilmiyorum, ama bunlar başta olmak üzere, yerel kültürlerimizin içinde yer alan müzik aletlerinin çıkardığı sesleri dinlemeyi çok seviyorum. Oğlak derisiyle yapılan tulumun yani Lazca adıyla Gudanın içine dolan nefes, parmakların ustalığıyla Navdan çıkan sesin güzelliği bir başkadır. Hele de bu sesi Lazona’nın ve Doğu Karadeniz’in yağmur ormanlarıyla buluşturabildiyseniz tadına doyum olmaz. Ali İhsan Aksamaz: Laz kadınları canla- başla çalışıyor, eşleri boş-boş oturuyor diyor kimi insanlar. Öyle mi? Siz bu söze ilişkin neler söyleyebilirsiniz? Sabri Aslışen: Hep söylenir ve tenkit konusu olur, “Rize’de bütün işleri kadınlar yapıyor, erkekler ise yan gelip yatıyor,” diye. İşte bu davranışların ana kaynağı gurbetçiliğin getirdiği bir alışkanlık veya gelenek. Bölgemize çay tarımı gelene dek insanımız gurbetçiydi… Doğu Karadeniz’in kuzey doğusunda yer alan Batum ve Sohum, önemli bir ticaret merkezi olmasısebebiyle gurbetçileri rahatça kendine çekebiliyordu. Ortak kültür ve yakınlık bakımından, Batum ve Sohum şehri bölge insanının gurbeti olmuştu. (1800’lü yıllardan 1937’ye kadar, taki Sarp sınır kapısı kapanıncaya kadar. Sınır kapısı kapandıktan sonra kırsal göç ağırlıklı olarak başta Ankara, İstanbul ve İzmir olmak üzere diğer illere doğru yönelmeye başladı. Bu göç, daha çok dışarıdan bakanlar tarafından tenkit konusu olmuş ve ağızdan ağıza “Doğu Karadeniz Bölgesinde bütün işleri kadınlar yapıyor, erkekler ise yan gelip yatıyor” şeklinde dolaşmaya başlamıştır. Bu ifadenin aslına bakıldığında, geçmişte gurbetçi olarak çalışan erkeklerin, dışarıda yani “gurbet elde” evine ekmek parası getirmek için ter döktüğü süreçte, kadınlarının yörede aktif olarak çalışmaları ve ister istemez evin hem kadını hem erkeği rolünü üstlenmeleri dolayısıyla ortaya çıktığı görülecektir. Bölge insanı olarak bunu aslında hepimiz çok iyi anlayabiliyoruz. Elbette ki, bu durumu kullanan yöre insanı da olmuyor değil. Yanlış anlamayın beni! Ülkemin gezmediğim, görmediğim yeri kalmadı. Yurt dışında da yaklaşık on ülke gezdim. Bütün bu seyahatlerim süresince yöremizi ve Kaçkar Dağı, eteklerini gözlerimin önüne getirdim kıyaslamak için. Ne mümkün! Kıyas kabul etmedi hiçbiriyle! Gerçekten tabiat olarak dünyada bu kadar güzel bir yer yok. Doğu Karadeniz dağları, dereleri, yaylaları ve gölleriyle eşsiz bir doğa güzelliğine sahip ama, aynı zamanda çok zorlu coğrafya. Halkın, bu tabiat şartları içinde hayatını idame ettirmesi, geçimini sağlaması fevkalade zor. Bu zorluğun üstesinden ancak birlik olarak, kadın veerkek beraber sorumluluğu taşıyarak gelebilecektir. Eski alışkanlıkların, gurbetçilik zamanlarının ve ben yatayım sen yapçılığın gerilerde kalmasıyla Doğu Karadeniz halkı ve doğasıyla daha da yükselerek kalkınabilecek, ülkemizin müstesna turizm cenneti olarak gözde yerini perçinleyecektir. Ali İhsan Aksamaz: Siz dağcısınız, bunu biliyorum. Geziler de yapıyorsunuz. Lütfen, bu gezilerinizden bahsedin bize! Bu gezileri nerelerde yapıyorsunuz? Gezi konusunda dernek ve şirketleriniz var mı?  Sabri Aslışen: Ortaokul yıllarından beri doğanın içindeyim. Doğayı sevmeyi rahmetli anneme, fotoğrafçılığı ve dağcılığı ise “Dağların Reisi” lâkaplı Muhammet Önçırak ağabeyimize borçluyum. Türkiye Dağcılık Federasyonu kurulmadan önce, Ardeşen ilçemizde 1960 yılında Prof. Dr. Yılmaz Ergün Hocamız öncülüğünde dağcılık derneği kurulmuş. Bu dernek sayesinde, Kaçkar Dağları eteklerinde yer alan Fırtına Vadisi üzerindeki yerleşim alanlarında dağcılık sporunun gelişmesinde önemli ölçüde katkılar sağlamıştır. 1998 yılında “Doğu Karadeniz Kaçkar Dağcılık ve Doğa Sporları İhtisas Kulübü” adı altında kapsamlı bir derneğin kurulmasında öncülük yaptım. Bu kulüp sayesinde, yapılan sportif faaliyetler, festivaller ve dağcılık şenlikleri sayesinde sadece bölgemiz değil, Doğu Karadeniz’in tamamı bölgesel ve ulusal medyalar aracılığıyla tanınmış oldu. Bu tanıtımda emeği geçen kurucu üyelere, bugüne kadar görev alan başkan ve üyelerine ve de halen görevde olan başkan ve yönetim kurulu üyelerine sizin aracılığınızla sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum. Kulüp olarak gezilerimiz, özellikle hafta sonları doğu Karadeniz’in tamamına ve yılın belli aylarında yurt geneline hatta yurt dışına sportif ve gezi amaçlı programlar düzenlenmektedir. Kulübümüz şirket değil, yaptığı faaliyetlerin çoğunluğu sportif amaçla yapılmaktadır. Ali İhsan Aksamaz: Siz, Ardeşen’in Sesi adlı gazetenin de öncülerinden birisiniz. Siz de isterseniz, biraz da bu gazeteden konuşalım! Sabri Aslışen: Ardeşenin Sesi Gazetesi, Ardeşen ilçemizde kurulan yerel bir gazetedir. Yıllar önce küçücük bir mekânda başladı yayın hayatına. Bir kulübeyi andıran, sadece bir kapı ve bir pencereden ibaret olan daracık mekânında doğdu gazetemiz. Hurufat (Tipo) baskıyla haftalık olarak yayınlanan, kuruluşundan beri doğru, dürüst, tarafsız ve ilkeli yayın çizgisinden sapmadan yoluna devam eden gazetemiz, modern ofset tesislerinde günlük olarak çıkarılmaya ve yarım asra yaklaşan bir süredir okuyucularıyla buluşmaya devam ediyor. Yerel ve bölgesel gazetelerin kendi imkânlarıyla ayakta kalmaları kolay olmamasına rağmen, Ardeşenin Sesi Gazetesi, kuruluş tarihi olan 25 Ocak 1973’ten bugüne tam 46 yıldır aralıksız olarak yayın hayatına devam etmektedir. Ardeşenin Sesi Gazetesi’ni bölgemize kazandıran gazetemizin kurucuları Av. Sedat Kâhya hocam ve Ahmet Özcan Bey başta olmak üzere fikir işçilerine, yazarlara ve tüm çalışanlarasizin aracılığınızla sonsuz şükranlarımızı sunuyorum. Ali İhsan Aksamaz: Günümüzde, siz başkent Ankara’da yaşıyorsunuz. Ankara’da kültürel bir derneğiniz var mı? Varsa, dernekte hangi kültürel aktiviteleri yapıyorsunuz? Sabri Aslışen: Ömrünün yüzde 60’ini doğada geçiren biri için şehir hayatı çok zor gelmektedir. Yaklaşık 5 yıldır Kavaklıdere Çankaya Ankara’da ikamet ediyorum. Bayındır-2 Sokak No: 30 D: 5 Çankaya/ Ankara adresinde Başkentimize yakışır “Ardeşen Kültürevi Derneği” (ARDER) adında bir derneğimiz var. Yaklaşık 500’ü aşkın üyesi bulunan derneğimizin başkanlığını, yıllarını eğitime adamış, emekli matematik öğretmeni Ahmet Üstoğlu yürütmektedir.Başkanımız ve dernek yönetim kurulu üyeleri olarak bizlerin üstlendiği misyon, Ankara’da ve Ankara dışında yaşayan Ardeşenliler arasında köprü vazifesini üstlenerek sosyal, kültürel ve eğitime yönelik faaliyetlerini sürdürmektir.Ülkemizin saygın kuruluşları arasında yer alan Koç Holding Yönetimi tarafından ülke genelinde faaliyet gösteren yerel kültür dernekleri arasında yıl boyunca en çok etkinlik yapan faal dernek olarak Ankara Ardeşen Kültürevi Derneğimiz gösterilmiştir. Bundan ötürü çok gururluyuz. Ali İhsan Aksamaz: Aklınızda yeni kültürel projeler var mı? Bir kitap yazmak gibi bir projeniz var mı? Sabri Aslışen: Yerel anlamda eskiz aşamasında olan projelerim var. Bunların başında gelenek-göreneklerimizin içinde yer alan çocuk oyunları gelmektedir. Unutulmaya yüz tutmuş olan Laz çocuk oyunlarını aslına uygun bir şekilde yazılı ve görsel olarak hazırlamak istiyorum. Bu konuda sizin deneyimli çalışmalarınızdan ve aydın fikirlerinizden ve de Çocuk Gelişim Uzmanı olan eşimin görüşlerinden de yaralanmak istiyorum. Ömrümüz vefa eder de bu eseri hazırlayabilirsek, gelecek nesle ve onların çocuklarına iyi bir kaynak eser bırakmış olacağız. Öte yandan önümüzdeki yıl Doğu Karadeniz bölgesindeki yüksek yerleşim yerlerinde geçmişe dayalı eserleri araştırmak, bu eserlere bağlı kaynak bilgileri ve özellikle yaşanmışlıkları bir araya toplamak için saha çalışması yapmak istiyorum. Ali İhsan Aksamaz: Size çok teşekkür ederim. Sorularıma baştan aşağıya derinlemesine cevap verdiniz. Daha ne diyeyim?! Daha ne sorayım?! Soracak başka sorum yok. Sizin söyleyecekleriniz varsa, lütfen buyurun söyleyin! Sabri Aslışen: Bana verdiğiniz bu fırsattan dolayı sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum. Hali hazırda bölgede yaşamıyor olsam da, yaşanmışlıkların izlerinin kaybolmaması, yerel kültürümüzün gelecek nesillere sağlam şekilde aktarılması, gelenek-görenek ve kültürel mirasımızın ileriye taşınması için bireysel olarak elimden gelen gayreti göstermeye çalışmak en büyük hedefim. Umarım başarabilirim.   Söyleşinin Lazcası:   Sabri Aslişeni Ğarğalaps: “Rak̆anoni oput̆epes noçalişe oxvenuti guris mek̆amilaps!”   (Goʒ̆otkvala: Aʒ̆i Sabri Aslişeni k̆ala vore ma. Andğaneri musafiri çkimi ren Sabri Aslişeni.  Sabri Aslişeni ren dido çkinaperi ar k̆oçi. Dido dulyamxvenu gamantaneri çkini ren. Sabri Aslişenis kuğun dido ğirsoni k̆ult̆uruli noçalişepe k̆arta speros; tişen k̆udelişa dido k̆apet̆i k̆ult̆uriş k̆oçi ren Sabri Aslişeni. Magezete, mç̆aru, magomorgve, mafot̆ografe, gudastvire do magerme ren emu. Sabri Aslişeni k̆ala ar int̆erviu dop̆i ma. Çkin molapşinit muşi k̆ult̆uruli noçalişepeşen. Edo aya ren çkini int̆erviuşi t̆ekst̆i.  (Ali İhsan Aksamazi; 09 VIII 2019)   Ali İhsan Aksamazi: İpti biyografi tkvanişen bğarğalat, mu iqven! ʒ̆oxleni skidala tkvanişen molamişinit! So do mundes yeçkindit, dibadit? Sonuri ret? Namu oput̆eşi skiri ret? Mi oğlepeşi ret? Mu dulya ikipt? Çileri reti? Berepe giqonunani?   Sabri Aslişeni: Ma (55) jure neçi do vit̆o xut ʒ̆aneri vore. Noğa Art̆aşenişi oput̆e Ağvanis dovibadi ma. (20) eçi Mariaşinas dovibadi. Art̆aşenuri vore. Ğomunoğli, (Turudi, Mollasaliği) vore. Eşo ptkvat na, aşo ptkvat na, mexole (35) eçi do vit̆o xut ʒ̆anaşendoni magazeta vore. Hemi magazeta hemiti  mç̆aru vore, hemiti buncinaşi sporeşati toli komiğun. Ayati, mesleğepe çkimişen arteri ren. Eşo mazit̆en ma.  Çileri vore do ar k̆ulani bere komiqonun. Bere çkimi ren (22) eçi do jur ʒ̆aneri.   Ali İhsan Aksamazi: Namu nʒ̆opulapes igurit? Namu nenape giçkinan? Aʒ̆i so skidut?   Sabri Aslişeni: Ma doviguri Anadoluşi Universit̆et̆işi Xalk̆i K̆ala munasepetepeşi burmes.  Xoloti vigurap artneri universit̆et̆işi fot̆ografişi burmes. Fransuli do İnglisuri nenape komiçkin. Edo entepeşi seviye domibağun dğaluri oxmarus. Lazuri nena muk̆onari miçkin na, ek̆onariti domak̆itxen do maç̆aren. Çili çkimik içalişeps nananoğa Ank̆aras, emuşeni mati nananoğa Ank̆aras pskidur.   Ali İhsan Aksamazi: Ma miçkin, tkvan magazete/ jurnalist̆i ret. K̆ult̆uruli anderi çkini oskedinu şeni mak̆alepeti ç̆arupt tkvan. Edo tkvani mak̆alepe ar gazetas vardo, dido gazetas gamiçkvinen; aya komiçkin. Tkvanti ginonan na, ipti berepeşi mcveşi sterapapeşen bğarğalat. Berepeş mcveşi sterapapeşen molamişinit, mu iqven! Eya sterapapeşi Lazuri coxope komomçit, mu iqven, eya domibağun.   Sabri Aslişeni: Mexole (35) eçi do vit̆o xut ʒ̆ana ren, ma magazeta vore; aya dulya vikip. Beroba çkinişi sterapa, aʒ̆inerepe steri va rt̆u; çkvapebura rt̆u. K̆arta ʒ̆anaşi grubişen berepes çkvadoçkva sterapa kuğut̆es. K̆arta ʒ̆anaşi grubis tito sterapa kuğut̆u. Edo çkin çkini grubişi doloxe vistert̆it eya sterapa. Çkini şeni, emindroneri k̆arta aktivit̆e rt̆u sterapa; eşo rt̆u. Mç̆ita let̆a do ʒ̆k̆ariten, t̆alaxi vikipt̆it çkin. Aya rt̆u beroba çkimişi enni mskva  sterapa. Aya sterapas coxont̆u “Let̆aş oliobiru”. Aya coxo mepçeret̆i ma. Aya coxo gevodveret̆i ma eya sterapas.  Beroba çkinişi sterapapeşi coxopeşen molagişinat: K̆uku t̆a-ont̆obinu, Dida Mangisa, Toç̆i mok̆apinu, ʒuk̆ani, ʒ̆ukvap̆i, oktimoni, şurduli, mili xut̆ula, Let̆aş oliobiru, omp̆urina, pirpila, dok̆anuri, piʒari okt̆imaşe, enʒuna-penʒuna, ok̆anʒ̆ure, k̆ap̆ula cexunu, maʒ̆k̆inri oşinaxu, fot̆a t̆ximoza.Ali İhsan Aksamazi: Andğaneri ndğasti aya sterapape oskedinu şeni muepe oxvenuşi voret çkin? Tkvan mu izmont?   Sabri Aslişeni: Mtini giʒ̆vat, andğaneri ndğas, çkar mitis dobağine do meçamura ora va miğunan berepe çkinişa. Moxva ora va miğunan berepe çkini şeni; andğaneri didi noğaşi k̆aosişi guri şeni ren aya. Berepe k̆ala pelaperi ora mek̆alapuşi şansi va miğunan. Ar k̆ele oçalişu, majura k̆ele oxorişi dulyape. Nana do babapek udodginu- udoxunu endişe-telaşiten skidunan; yonk̆ap̆uşi telaşis renan. Ar mutupe gondinuşi şkurina kuğunan nana do babapes.  Aşoten ʒ̆anape mek̆ulun. Armʒika rt̆as nati, berepe mutepeşi k̆ala ok̆oxedu, mcveşi ambarepe mutepeşişen molaşinu, entepeşi berobaşen oğarğaluşi orati va uğunan nana do babapes, gonepti! Amk̆ata dulyapeşati toli va uğunan entepes; eşo vizmon ma. Mʒudi va ren; nana-baba-bereş qoropa yeçkindun irtibati do fizik̆uri temasişen. Aya temasişi vasitaten, çkini k̆ult̆uri-adetepe do berepeşi sterapape berepe çkinis oguramuşi şansi maqvenan çkin. Adetepe- k̆ult̆uri çkini, ek̆uleni nesilepeşa nunç̆işinu şansi aşoten maqvenan. Aşo va p̆at na, k̆ult̆uri çkini xepe çkiniten voğurinaten, daçxiri çkini voskirinaten; aya k̆aixeşa miçkit̆an.   Ali İhsan Aksamazi: Ma miçkin, tkvan gudastviri do kemanceti gelaçapt. Mtini miçkini?! Mundes do mişen igurit gudastviri do kemance gelaçamu?   Sabri Aslişeni: Var, var! Gudastviri do kemanceşi gelaçamu va miçkin ma. Mara svalyaruli k̆ult̆uri çkinişi musik̆aluri alet̆epeşen gudastviri do kemanceş sersis osiminu dido k̆ai maʒ̆onen.  Korit̆işi t̆k̆ebiten xveneri Gudastvirişen gamaxtimeri sersi ren dido loqa. Mara gudastviri gelaçamuk gak̆vans mahareti do ust̆at̆oba; aya miçkit̆an ipti. Heleti aya sersis, Lazona do Yulva Uçamzoğaşi mç̆imaşi mt̆k̆apes osiminu ren dido loqa. Osiminuten va ižğert; aya giçkit̆an!   Ali İhsan Aksamazi: Lazi oxocalepek şurdoguriten içalişapan, mara kimolepe mutepeşik xemboşi doxedunanya tkumernan namtini k̆oçepek. Eşo reni? Tkvan mu gažitenan aya ambari şeni?Mu izmont tkvan?   Sabri Aslişeni: Ho, p̆anda eşo itkven. Edo aya ren tenk̆idişi mevzu. “Rizinuri  oxorcalepek udodginu-udoxunu içalişapan do kimolepe doxedunan do p̆anda keifi ikipan!” Aşo tkumernan galenepek. Aya dulyas kuğun ar sebebi. Kimoli ren mak̆urbete do aya xali moxtimeri ren k̆urbetişi adetişen. ʒ̆oxleni orapes, Çkin çayişi ziraati va miğut̆es Lazonas. Edo kimolepe rt̆es  mak̆urbete… 1800-oni  ʒ̆anapeşen 1937 ʒ̆anaşa,  noğa Batumi do noğa Soxumi rt̆u beciti ticaretiş şkagurepe.  Batumi do Soxumi  rt̆u yak̆ini hemi gza muşiten hemiti k̆ult̆uri muşiten çkinda. Oşkaruli ğirape dido komiğut̆es emindros.  Emuşeniti emindroneri akoni k̆oçepeşi k̆urbeti  rt̆u Batumi do Soxumi. Sinori geink̆iluşi, milleti idu didopeten Ank̆ara, İst̆anboli do İzmirişa do majura noğapeşa.  Aya ek̆onomk̆iuri xicret̆işi gurine, didopeten galenepek tenk̆idepe ikipan do  oxorcalepek udodginu-udoxunu içalişapan do kimolepe doxedunan do  p̆anda keifi ikipan yado  ar şayia gamaxteren. Mtini giʒ̆vat, kimolepek oçalişu şeni k̆urbetişa ulut̆es para mogapu şeni mcveşi orapes. Edo muxuri çkinişi oxorcalepekti oxori do qonaşi dulyape ikipt̆es oput̆epes. Dulya eşo iquşiti, oxorcak kimoşi muşişi dulyapeti ikipt̆u oput̆es. Aya adeti emindroneri sosyaluri xalişen yeçkinderen; aya k̆aixeşa ižiren. Çkinti aya xali oxomaʒonenan. Moro mu, muxuri çkinişi namtini kimolepesti çilepe mutepeşi gamaşvaluşa toli kogiğunan; ayati komiçkinan. Mara aya zmona do gagnapa va ren gont̆aleri mteli muxuri çkinis; ayati komiçkinan çkin. Xilafi mutu va giʒ̆vaten. Dobadona çkinişi k̆arta muxuris gopti, k̆arta şeyiti kobžiri ma. Galeni mexole vit dobadonasti gopti ma. Ho, galeni dobadonapes vort̆i, emindros aya dobadonapeşi mskvanobape do K̆açk̆arepeşi mskvanoba ok̆ozimuşa toli komiğut̆u ma p̆anda. Edo p̆anda  K̆açk̆arepe malandet̆u ma ok̆iyasu şeni.  Mumkuni va ren. Ok̆iyasuşi mutu va ren. Mtini giʒ̆vat, K̆açk̆arepe çkinişi buncinas mengaperi va uğun mteli dunyas. Amk̆ata mskva sva va ren dunyas.  Yulva Uçamzoğaşi muxuris germape, ğalepe, golape do t̆ibape muşiten, buncinaluri mskvanoba kuğun. Mara artneri oras,  coğrafya muşiti monk̆a ren. Edo xalk̆işi oskidu do oçalişuti ren dido meç̆ireli aya buncinaşi doloxe. Aya meç̆ireloba k̆ala başi oxvenu şeni, çili do kimoli oçalişuşi ren, xes xe meçameri do anank̆eniten. Otexuşen genomskide mcveşi adetepe meşkvinu domaç̆irnan. Ma dopxeda do si içalişi; amk̆ata zmona do gagnapa va ren modernuri k̆oçişi. Aya p̆at̆i adetiti meşkvinuten, Uçamzoğaşi muxurik xalk̆i do buncina muşi k̆ala daati ixampasunon.  Aşoten dobadona çkini iqvasunon t̆urizmişi cenneti do didinoba muşi ognapasen mteli dunyas.   Ali İhsan Aksamazi: Tkvan magerme/ alpinist̆i ret; ayati komiçkin. Golvapeti ikipt. Aya golvape tkvanişenti molamişinit, mu iqven! So, namu muxurepes ikipt aya golvape? Golvaşi derneğepe do şirk̆etepe giğunani?    Sabri Aslişeni: Oşkenoni nʒ̆opulaşi oraşendoni, ma buncinaşi doloxe vore. Buncinaşi qoropa, rametli nana çkimişen do fot̆oğrafi do alp̆inizmişi qoropati “Germapeşi  Reizi” žegnoni Muhammet Onçirak cumadi çkinişen doviguri ma; eʒxala komiğun entepeşa ma. Turkiyeşi Alp̆inizmişi Federasyonişen ʒ̆oxleni orapes, P̆rofesor Dr. Yilmaz Erguni Xoca çkinişi inisiyat̆ifiten, alp̆inizmişi derneği geidgineren 1960 ʒ̆anas, noğa çkini Art̆aşenis.   Aya derneğişi landeten, alp̆inizmi ik̆ap̆et̆ineren K̆aç̆k̆arepeşi ʒ̆alenk̆elepeşi Furt̆unaşi Vadis. Eya derneğik aya sp̆orişi omordinus nuşveleren. “Yulva Uçamzoğaş K̆aç̆k̆arişi Alp̆inizmi do Buncinaşi Sp̆orepeşi İxtisasişi K̆lubi” coxoni derneği geidginu 1998 ʒ̆anas. Aya derneği rt̆u teşkilatoni k̆arta speros.  Aya derneğiş gedgus şurdoguriten viçalişi ma; goʒ̆ocğoneri doviqvi ma aya  derneğiş gedginus. Aya k̆lubişi landeten, sp̆ort̆uli faaliyetepe, fest̆ivalepe do alp̆inizmişi şenluğepe dop̆it. Edo aya sp̆ort̆uli faaliyetepe, fest̆ivalepe do alp̆inizmişi şenluğepeşi landetenti,  xvala muxuri çkinişi coxo var, Uçamzoğaşi mteli muxurepeşi coxo ignapinu hemti muxuruli hemiti milleturi medyaşi xeten. Tkvani vasitaten, aya derneğişi emindroneri do aʒ̆ineri magedgine mak̆ature, mak̆ature, maoktale do  dudmaxvancepes dido şukuri vuʒ̆umer ma, entepes emeği uğunan aya oçinapus do emuşeni. K̆lubi çkinik golvape ikips mteli Uçamzoğaşi muxurepes, didopeten doloniş çodinapes. K̆lubi çkinik xvala mteli Turkiyes var, galeni dobadonapesti  sp̆ori do golva şeni p̆rogramepeti ikips ʒ̆anaşi meçkineri tutapes. K̆lubi çkini şirketi va ren. K̆lubişi faaliyetepe, sp̆ort̆uli gagnapaten ixvenen; ayati miçkit̆an.   Ali İhsan Aksamazi: Tkvan Art̆aşenişi Sersi coxoni gazetaşi ç̆k̆onepeşi art-arti ret. Eşo miçkin. Tkvanti ginonan na, amʒikati aya gazetaşen bğarğalat!   Sabri Aslişeni: “Art̆aşenişi Sersi” ren noğa çkini Art̆aşenis gedgineri muxuruli ar gazeta. Dido ʒ̆anape ʒ̆oxle rt̆u, ç̆iç̆it̆a mekyani kuğut̆u do eşo gamiçkvinu. Ar paʒxas  nungapt̆u, eşo mazit̆en aʒ̆i, xvala ar nek̆na do ar pencere kuğut̆u eya mekyanis. Eya mekyani dido mʒ̆ule rt̆u do ek yeçkindu gazeta çkini. Xurufatişi (T̆ip̆oşi) formatiten kogamaxtu dolonis ar fara. İptineri dğa muşişen doni mtini, helali, uk̆elenari do p̆rensip̆oni ar ğara kuğut̆u, aʒ̆iti artneri ğaraten gamiçkvinen “Art̆aşenişi Sersi”. Mara andğaneri ndğas, modernuri ofset̆uri tesisepes gamiçkvinen, dğaluro gamiçkvinen.  Mexole gverdi oşʒ̆anuraşendoni, mak̆itxalepe muşis ambarepe meçaps Art̆aşenişi Sersik. Ti-mutepeşişi imkyanepeten oskidu ren  dido meç̆ireli muxuruli do t̆erit̆oryaluri gazetepe şeni; eşo rennati, “Art̆aşenişi Sersi” gamiçkvinen 25 ʒ̆anağani 1973-şen andğaşa, 46 ʒ̆anaşendoni umek̆vatero. Tkvani vasitaten, ma ipti gazetaşi magedgine Avok̆at̆i Sedat Kahya Xoca çkimi do Ahmet Ozcan Begis şukuri vuʒ̆umer. Entepek “Art̆aşenişi Sersi,  hediye komomçes do emuşeni. Xolo “Art̆aşenişi Sersişi” fik̆iriş madulyepe, mç̆arupe do mteli madulyapes şukuri vuʒ̆umer ma.   Ali İhsan Aksamazi: Andğaneri ndğas, tkvan nananoğa Ank̆aras skidut? Nananoğa Ank̆aras k̆ult̆uruli derneği giğunani? Giğunan na, namu k̆ult̆uruli dulyape ikipt derneğis?   Sabri Aslişeni: Skidala çkimişi oşişen 60 buncinas mek̆ovolapi ma, raxat̆i-raxat̆i  pskidi. Emuşeniti didi noğas oskidu meç̆ireli momixteps. Mexole 5 ʒ̆ana ren,  nananoğa Ank̆araşi muxuri K̆avaklideres pskidur, Çank̆ayas pxer ma. Noğa Çank̆ayaşi sokaği Bayindiris “Art̆aşenişi K̆ult̆uriş Oxori” (ARDER) coxoni ar derneği komiğunan. Mexole 500-şen met̆i mak̆ature uqonun derneği çkinis. Derneği çkinişi dudmaxvabce ren Ahmet Ustoğli. T̆ek̆audi matematik̆aşi mamgurapale ren. Skidala muşi gamantana-gurapa şeni golaçkvineri kuğun.  Derneğişi dudmaxvance do idare heyetişi mak̆aturepo, çkin ar misyoni komiğunan.  Ank̆ara do Ank̆araş gale skideri Art̆aşenurepeşi şkas ar xinci steri viçalişepst çkin. Sosyaluri, k̆ult̆uruli gamantanuri speros viçalişept. Art̆aşenişi K̆ult̆uriş Oxorik dido k̆ult̆uruli faaliyetepe ikips ar ʒ̆anas morgvalis. Emuşeniti derneği çkini majurapeşen dido faaliyetoni derneği goşiʒxunu  dobadona çkinişi ʒ̆oxlextimu muessesepeşen K̆oç Holdingişi idare heyetişk̆elen. Emuşeniti timoʒ̆onderi voret çkin. Ali İhsan Aksamazi: Ağani k̆ult̆uruli p̆rojepe giğunani nosis? Ar ketabi oç̆aru steri p̆roje giğunani? Sabri Aslişeni: Lok̆aluri maanaten, eskiziş p̆rojepe komiğun ma.  K̆ult̆uri- adetepe çkinişen berepeşi sterapape coxoni noçalişe çkimi ren aya eskiziş p̆rojepeşi doloxe. Eşo-aşo goç̆k̆ondineri Lazi berepeşi sterapape ç̆areli do suretiten orijinaluro oʒ̆opxu guris mek̆amilaps. Tkvani tecruboni noçalişepe do gamantanuri fik̆irepeşen do p̆edagogi çili çkimişi fik̆irepeşen feide ožiruti guris mek̆amilaps. Pskida na, aya noçalişe çkin maʒ̆opxan na, ek̆uleni nesilepes do entepeşi berepes dido pelaperi ç̆areli odude  aqvasunonan. Majura k̆eleti ek̆uleni ʒ̆anas, Uçamzoğaşi rak̆anoni oput̆epes mcveşi eserepe goşogoru, aya eserepeşi odude ambarepe do didopetenti gonoşinepe ok̆orobu şeni speroş noçalişe oxvenuti guri mek̆amilaps. Ali İhsan Aksamazi: Ma dido şukuri giʒ̆umert. K̆itxalepes tişen k̆udelişa k̆ut̆alişa nena gemiktirit. Çkva mu ptkva?! Çkva mu gk̆itxat?!  Ma ok̆itxuşi çkva mutu va miğun guris. Tkvan otkvaluşi çkva mutu giğunan na, eti miʒ̆vit, mu iqven! Sabri Aslişeni: Ma dido şukuri giʒ̆umert, tkvan  fursat̆i momçit do emuşeni. Aʒ̆i muxuri çkinis va pskidur nati, xalk̆i çkinişi k̆ult̆uruli nok̆uçxenepe va gondunas yado, lok̆aluri adetepe do k̆ult̆uri çkini ek̆uleni nesilepeşa mç̆ipaşaşi nunç̆işinu şeni, şurdoguriten oçalişu guris mek̆amilaps. Bolaki gemacginen!...

GELECEK İÇİN… Bu hafta yaklaşık on sekiz milyon öğrenci ile bir milyonu aşkın öğretmen 2019-2020 eğitim-öğretim dönemine başladı. Bu vesileyle çocuklarımızın keyifle, eğlenerek öğrendiği, istekle okuyup paylaştığı, araştıran, sorgulayan ve üreten bireyler olması, geleceğe ışık tutmaları, çağdaş uygarlık düzeyinde, Atatürk İlke ve İnkılaplarına bağlı genç nesiller olabilmeleri için emek sarf eden, vefakâr, azimli, sabırlı ve yüce gönüllü öğretmenlerimize ve sevgili çocuklarımıza başarılar diliyorum. Yaklaşık 3 aylık bir yaz tatili ardından okul koridorlarının ve bahçelerinin çocuk sesleriyle çınlaması, okulların beton yığınları olmaktan çıkıp, çocukların coşkularıyla renklenmesi hele de yeni okul zillerinin her teneffüste keyifle duyulması insanın içini enerjiyle dolduruyor…  Elbette okul hazırlıkları maddi ve manevi zor bir süreç… Anne-babalar okula hazırlık öncesinde okul kıyafetlerinden tutun da kırtasiye malzemeleri, beslenme çantaları, ayakkabılar ve daha pek çok ihtiyaç kalemini temin ederek başlıyorlar yoğun ve meşakkatli koşuşturmaya… Tabii ki çocukların ve hatta ebeveynlerin manevi olarak hazırlanmaları da gerekiyor okula başlama ve okullu olma sürecine… Çevremdeki çocukları ve ailelerini gözlemledim bu sene… Uzmanların tavsiyelerine de kulak verdim… Çocuğun okula hazır olduğundan emin olunması gerektiğini vurguluyorlar… Hazır olma durumunda ise ilk kriter bilişsel gelişim… Çocuğun kendi adını-soyadını, anne-babasının ve varsa kardeşlerinin adlarını söylüyor olması, renk, şekil, sayı ve zıt kavramlar hakkında yaşına ve gelişimsel düzeyine uygun bilgi sahibi olması gerektiği ifade ediliyor. Küçük kas motor gelişimi açısından ise kalemi düzgün bir şekilde tutabilmesi, verilen şekli çizebilmesi vb. özelliklerin göz önüne alınması gerekiyor. Bunların yanında olmazsa olmaz sosyal-duygusal gelişim var. Duygularını belli edebilme, kurallara uygun hareket etme, paylaşma, iş birliği kurma okulda arkadaşlarıyla olan birlik ve beraberliği kuvvetlendirecek özellikler… İletişimse her işin başında olması gereken elbette… Duygu ve düşüncelerini ifade etme, konuşulanları anlayarak, verilen yönergelere uygun hareket etme okul ortamında kendi başına yeterli bir birey olması için ön şart olarak düşünülüyor… Okulun ilk günü ise her iki taraf açısından biraz duygulu, biraz stresli ve hatta biraz da kaygı düzeyi yüksek bir yaşantıyla karşılaşılıyor olması, durumu zorlaştıran bir başka husus… Öncesinde çocuklarını başlayacakları okula götüren ve hatta öğretmenleriyle tanıştıran anne-babalar bu konuda biraz daha kolay yol alabiliyorlar. Ortamı tanıyan, öğretmeniyle kucaklaşan çocuk ilk gün daha bir coşkuyla çıkıyor eğitim-öğretim merdiveninin basamaklarını… Bunca yıl doğa, yaşam, insan üzerine yazılar yazıp, fotoğraflar çeken bir insan olarak çocuklar ve anne-babalar hakkında bir uzman edasıyla nasıl köşe yazdığımı merak edenler olabilir. Daha önce belirtmiştim aslında eşim Doç. Dr. Ebru Hasibe Tanju Aslışen çocuk gelişimi uzmanı… Kendisiyle yaptığım sohbetler sayesinde bazen bunları kaleme alabiliyorum. Özetle, yeni dönem çocuklarımıza, öğretmenlerimize, idarecilerimize, anne-babalara hayırlı uğurlu olsun… Unutmayalım ki, her çocuk dört işlemi, okumayı-yazmayı illa ki öğrenecektir. Önemli olan merhameti, sabretmeyi, kendi kendine yetmeyi, sevmeyi, saygı göstermeyi, adaletli olmayı öğrensin… Kendisi, ailesi, çevresi, ülkesi için… Doğa için… Dünya için…. Gelecek için… Sabri ASLIŞEN / ANKARA...

HAYAT BUNA DEĞER… Sevgili dostlar; Hepinizin geçmiş bayramını kutluyor, sağlık ve esenlikler diliyorum. Her yıl olduğu gibi bu yıl da bayram kutlaması için akraba, eş, dost, meslektaş, tanıdık herkesi telefon rehberimde yer aldığı ölçüde aramaya çalıştım. Bayramın birinci gününden başlayarak son günü akşamına kadar fırsat buldukça gerçekleştirmeye çalıştığım bu aramalarda amacım seslerin buluşmasını sağlamak, içten ve samimi bir diyalogla hatır sorup, sözlü iletişimin o en özel sürecini karşılıklı olarak yaşamaya ve yaşatmaya gayret etmekti. Telefonumda kayıtlı olmayan dostlarıma da sosyal medya aracılığıyla ulaşmaya çalıştım… Telefonla gerçekleştirdiğim bayram kutlamalarının ilki ilkokul öğretmenim Nermin Kabaoğlu’yla oldu elbette… Ailemden, annemden sonra beni kucaklayan, hayata hazırlayan o değerli insan, hatırını sorup, bayramını kutlayarak sesini duymak istediğim en kıymetli büyüğümdü… Ardından ortaokulda boş geçen Fransızca dersimize 2 yıl boyunca giren, gazetecilik mesleğini bana sevdiren, Ardeşenin Sesi Gazetesi’nin kurucusu Av. Sedat Kahya’yı aradım. Daha önceki bir yazımda kendisinden uzun uzun bahsetmiş, benim gazeteciliğe yönelmemdeki katkıları hakkında ayrıntılı bilgi paylaşmıştım sizlerle… Telefon açılıp da sesimi duyduğunda o kadar çok sevindi ki sesindeki o mutluluk yansısından anlamıştım duygularını… Sağlığını sorup, karşılıklı bayram kutlamalarımızı yaparak telefonu kapatmaya yöneldiğimde bana, “Senden bir isteğim var. İlçemize ve bölgemize mal olan yarım asırlık gazetemiz Ardeşenin Sesi Gazetesi’ni yaşatmak için desteğini esirgeme” diye tembihledi… Yarım asırlık gazeteyi Ahmet Özcan beyle birlikte ilçemize ve bölgemize kazandıran Sedat hocamıza bana verdiği bu büyük sorumluluk için teşekkür ederek, her bayram olduğu gibi bu bayramda da minnettarlığımı ifade etmeye çalıştım. Şimdi bütün bunları neden yazdığımı merak edenleriniz olabilir. Nedenini şöyle izah etmeye çalışacağım. Ben bu çaba içerisindeyken, telefonuma gelen toplu mesajlar da oluyordu elbette. Aldığım mesajların büyük bir bölümü B156… gibi uzantılarla bitiyordu. Bildiğiniz üzere bu tip toplu mesajlara geri bildirim vermek mümkün değil… Toplu grup mesajları -Ankara Ardeşen Kültür Derneği (ARDER) hariç çünkü toplu olarak gönderilen mesajlarda bile göndericinin ismine özel bir bildirim geliyor- içinde sizin için önemli kişilere vicdanınıza yenik düşüp, ki ben buna izin vermedim, bireysel olarak mesajla veya arayarak dönme çabası içerisine elbette girilebilir. Ancak bu durum kütlesel olarak yapılmış bir bayram kutlamasının bireysel çabayla geri bildiriminden başka bir şey olmaz ki bu da beni ayrıcalıklı, tek, değerli hissettirecek bir husus da olamazdı. Aslında bu söylemim hepimiz için geçerli. Bizi sayıp, özel hissettiren dostlarımızın aramasıyla ne kadar değerli kılındığımızı hatırlayalım… Bu vesileyle dün bir yaş daha aldığım için beni kutlayan, arayan, mesaj gönderen ve değerli olduğumu bir kez daha hissettiren bütün dostlarıma buradan da teşekkürlerimi iletiyorum… Bir bayramı daha geride bırakırken, sözlü iletişimin yeri ve önemi konusunu bir kez daha içselleştirdim hayatıma… Bayram, düğün, doğum, ölüm gibi özel zamanlarda konuşularak kurulan iletişimin bizleri daha da yakınlaştıracağına, aramızdaki bağı daha da sağlamlaştıracağına inancım sonsuz… Hayat buna değer… Hayat arkadaşlarla, dostlarla, güzel yürekli insanlarla birlikte daha da özel… Yarınlarımıza, çocuklarımıza örnek olmak da cabası değil mi...

Yerel kültürümüzü yaşatarak çağa ayak uydurmak önemli… Doğu Karadeniz, yerel kültür açısından gelenek ve görenekleriyle zengin bir bölgemiz… Geçmişi 4 bin yıla dayanan bölgede ne yazık ki her geçen gün bu kültürler bir bir yok oluyor… Örnek olarak dibek taşı kültürünü ele alalım… Yurdumuzun çeşitli yörelerinde halen devam eden dibek taşı kültürüne, Doğu Karadeniz’in ancak bazı yerleşim yerinde rastlamak mümkün… O da sadece bölge halkının ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla… Biraz daha geçmişe gidersek, bölgenin yüksek yerleşim yerlerinde kullanılan dibek taşı, nişan ve düğün törenlerinin yanı sıra şenliklerde gelenek halini alacak bir şekilde gündeme getiriliyordu… Ardeşen ve çevre ilçelerine bağlı özellikle yüksek yerleşim yerlerinde doğa, yaşam ve insan konusunda çalışmalar yapan emekli eğitimci, araştırmacı yazar Hasan Mahmutoğlu, Doğu Karadeniz düğünlerinde ve çeşitli şenlik kutlamalarında son dönemlere kadar dibek taşının içine konulan mısır ve keşkeğin dövüldükten sonra hazırlanıp davetlilere ikram edildiğine tanık olduklarını dile getiriyor… Taşımalı eğitime geçildiğinden beri bazı köylerin neredeyse boşaldığını ifade eden Mahmutoğlu ile gerçekleştirdiğim söyleşide, terk edilen köylerdeki evlerin avlu kısımlarında dibek taşlarının yer aldığını ancak kullanılmıyor olmasının yerel kültürümüz açısından son derece üzücü bir durum olduğunu vurgulamıştır. Dibek taşlarına hemen hemen her evde rastlamak mümkündür. Ancak ne yazık ki bu taşlar evlerin kenar köşelerinde ya da toprak altında beklemektedir. Hâlbuki eskiden köylerimizde, düğün törenlerinde, bir muhabbet havası verirdi dibek taşı etrafında gerçekleştirilen ritüeller… Keşkek dövülüp hazırlanana kadar edilen sohbetler, tulum eşliğinde söylenen karşılıklı atma türküler, nişan, düğün ve özel günlere başka bir anlam katardı. Günümüzde ise sadece eski anılarda kaldı bu kültür… Dibek taşları boş ve atıl durumda… Yerel kültürümüzün güzelliklerini, gelenek ve göreneklerimizi gelecek nesillere aktarabileceğimiz iki yol kaldı maalesef… Ya büyüklerimizin geçmiş yaşantılarını onların anlatılarıyla dinlemek ya da kültürel mirasımızı yazılı hale getirmek… Sözümü şöyle bağlamak istiyorum. Zengin bir yerel kültürü olan, gelenek ve göreneklerine bağlı bir bölgede yaşıyorsak eğer, geçmişte ebeveynlerimizin yaşadığı bu güzellikleri bizler de yeni nesillere taşımalı, onları içinde yaşadığımız dijital çağda bu kültürel mirastan mahrum etmemeliyiz. Unutmayalım ki geleceğimiz çağdaşlığın dallarıyla göğe yükseliyorsa, geçmişimiz de yerel kültürümüzün kökleriyle toprağa sapasağlam tutunuyor. Gelenek ve göreneklerimizi yaşatarak çağa ayak uydurmak elimizde…...

Çocuklarla ÇOCUKÇA Oynamaya Var Mısınız? Unutulmaya yüz tutmuş çocuk oyunlarını gelecek kuşaklara aktarmak için ne kadar çaba harcıyoruz? Bölgemizde yerel yönetimler ve Sivil Toplum Kuruluşları (STK) başta olmak üzere bizler bu konuda üzerimize düşeni yapabiliyor muyuz? Sanmıyorum… Şu anda bölgede yaşamıyorum ama bu konuyla ilgili olarak herhangi bir çalışma olduğunu da duymadım henüz… Bu yüzden “Çocuk Oyunları Şenliği” adı altında bölgeye hitap edecek bir etkinliğin zaman kaybetmeden hayata geçirilmesi gerektiği düşüncesindeyim. Diğer bölgelere oranla yerel kültürde olduğu gibi “Çocuk Oyunları” bakımından oldukça zengin bir bölgede yaşıyoruz… Çelik-çomak (3uk’ani), 3’ukvap’i, ip atlama, mendil kapma, kukuta , didamangisa topaç, şurduli, bilye-misket, mili xut’ula, çağatara (omp’urina), pirpila, dok’anuri, çember çevirme, tel-tahta araba sürme gibi oyunlar çocukluğumuzda oynadığımız oyunlardan ilk aklıma gelenleri… RTEÜ öncülüğünde “Çocuk Oyunları Şenliği” düzenlense diye geçirdim içimden geçen gün… Şenlikte Valimiz, Kaymakamlarımız, Belediye Başkanlarımız ve STK temsilcilerimiz yüzlerce çocukla birlikte, ip atlasa, beş taş oynasa, tahta araba ve tel araba sürse, çember çevirse…  Çocuklarımızın sevinçlerine ortak olsa… İçlerindeki çocukları dışarı çıkarsa… Geleceğimizin teminatı olan çocuklarla el ele, yürek yüreğe buluşsa… Ne demiş Ulu Önderimiz Mustafa Kemal Atatürk "Çocuklar geleceğimizin güvencesi, yaşama sevincimizdir. Bugünün çocuğunu, yarının büyüğü olarak yetiştirmek hepimizin insanlık görevidir." Bu sözlerden alınması gereken çok büyük mesajlar vardır aslında… Bugünün yetişkinleri olan bizler, dünümüzü, çocukluğumuzu hatırlamalı, geleceğimizin güvencesi olan çocuklara da geçmişimizi aktarmalıyız… Demem o ki, çocukluğumuzda akranlarımızla keyif içinde oynadığımız oyunları çocuklarımıza ve hatta torunlarımıza aktarmak için çaba harcamalıyız… Oyun kültürümüzü devam ettirmek istiyorsak eğer… Şimdi hepiniz çocukla çocuk olup yerde oyun oynamak da nerden çıktı? diye düşünebilirsiniz… Aslında hiçbirimiz çocuklarımıza yeterli ve nitelikli vakit ayıramıyoruz. Çalışma hayatı bir yandan ev işleri bir yandan…  Anneler ve babalar sürekli bir koşuşturma, bir şeyleri yetiştirme telaşı içinde geçiriyor günlerini… Belki de kısacık bir zaman ayırıp çocuklarıyla göz teması kurmaya, eskilerden sohbet etmeye, çocukken neler yaptıklarını anlatmaya bile ne zaman bulabiliyor ne de bu konuya değer veriyor… Oysa ki anne-baba-çocuk arasındaki en kuvvetli bağ iletişim ve fiziksel temas ile kuruluyor. Bunu da eşimle yaptığımız sohbetlere dayanarak yazıyorum. Daha önceki yazılarımda kendisinden bahsetmiştim. Hatırlayanınız vardır mutlaka… Eşim çocuk gelişimi uzmanı ve Üniversite’de öğretim üyesi bir profesyonel… Yani uzman görüşüne dayanarak yazıyorum bunları… Günümüz malum teknoloji çağı… Her şey otomatik ve teknolojik ilerleme içerisinde… Akıllı telefonlar, tabletler ve dahası… Hepimizin elinde birer, ikişer var bunlardan… Ne oluyor? Elbette faydaları var. Yok değil… Ancak zararları da çok maalesef… En büyük zararı da sosyal iletişim ve akran ilişkilerindeki azalma, obezite, hareket azlığı hatta yokluğu ile anne-baba-çocuk ilişkilerindeki eksilme… Bölge insanının en büyük özelliği sıcak kanlı, sohbeti ve neşesi bol olması değil mi? Çocuklarımızla iletişim eksikliği mümkün mü bölgemizde? Hele obezite… Hepimiz pire gibi çalışmalıyız yeri geldiğinde öyle değil mi? Çay-fındık, sebze-meyve toplama, ot biçme, davar gütme ilk aklıma gelen işler… Fiziksel hareket ve çeviklik gerektiriyor… İşte bu süreçleri çocuklarla birlikte yaşamak, sorumlulukları paylaşmak ve eve yönelik işleri tamamladıktan sonra yine onlarla çocuk olmak, oyun kültürümüzü yaşatmak için önemli… Çocuklarımızı düşünmeye, üretmeye ve cesaretli olmaya yöneltmek için gerekli bunlar… Büyüdüklerinde düşünen, sorgulayan, problem çözen, yaratan ve üreten bireyler olmaları için… Aynı zamanda da çocukluklarını yaşarken keyif almaları, eğlenerek öğrenmeleri ve ebeveyn-çocuk ilişkisinin sıcaklığını yaşamaları için de önemli… Kendi çocuklarına aktaracak güzel anılar bırakabilmek de cabası… Yazımın başında “Çocuk Oyunları Şenliği” demiştim ya… Bence düşünülüp değerlendirilmeli… Gelecek nesillerimizin yöresel oyun kültürümüzle iç içe büyümesi sağlanmalı… Yaş alan büyüklerimiz de bu projede aktif katılımcı olmalı ki bütün taraflar keyif alabilsin, eğlenerek öğrenebilsin, öğretiler de kalıcı olarak nesilden nesile aktarılabilsin… Böylelikle Ulu Önderimizin ifade ettiği gibi insanlık görevimizi de layıkıyla yerine getirebilelim… Bu vesileyle hafta sonu kutlayacağımız Kurban Bayramımızın hayırlara vesile olmasını diliyor, “Bayram Ritüelleri”miz içerisine bütün çocuklarımızı dahil etmenizi ümit ediyorum. Sağlık, mutluluk ve huzur dolu nice bayramlara…....

Tulumun yaratacağı domino etkisi… Geçtiğimiz hafta sonu 30. Uluslararası Rize Çay, Turizm ve Yaz Sporları Festivaliyle eş zamanlı olarak Ardeşen’de gerçekleştirilen 10. Uluslararası Tulum ve Müzik Festivali yöre halkı ve turistler tarafından büyük ilgi toplamış aldığım duyumlara göre... Elbette bu beni çok mutlu eden bir durum… Neden mi? Bölge insanının sesini duyduğunda kendisini en iyi hissettiği müzik aletidir tulum… Hele de kemençeyle beraber gelirse kulağa o güzelim nağmeler… Mest olur yöre halkı… 7’sinden 70’ine… İşte bu yüzden de akademisyenlerin akademik süreçleri içerisine de girmiştir. Festivalle ilgili yakın arkadaşlarımdan bilgi aldıktan sonra aklıma bir isim geldi ve kendisini telefonla aradım. Kurucusu olduğum Doğu Karadeniz Doğa Sporları (DOKADAK) Kulübü’nün sporcularından Serdar Kutanis… Kendisi Rize’nin Ardeşen ilçesinde büyüyen Erzurum Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Müzik Bilimleri Bölümü mezunu bir müzisyen… Tulumun ve akademik anlamdaki öneminin konu olduğu bir sohbet gerçekleştirdik… Sevgili Serdar, tarihi çok eskilere dayanan fakat gereken ilgiyi görmeyen tulum sazının son yıllarda, başlangıçta Doğu Karadeniz bölgesi olmak üzere birçok bölgede yerini koruduğunu, eski zamanlarda sadece köy düğünlerinde, meydan horonlarında yer bulan bu sazın son yıllarda müzik orkestralarında, müzikologların bilimsel çalışmalarında ve üniversite öğretim elemanlarının akademik süreçleri içerisinde yer bulmaya başladığını ifade etti ve hatta üniversitelerin müzik bölümlerine hazırlanan öğrencilerin tulum sazını tercih etmelerinin de bu olguyu temellendirdiğinden bahsetti. Konuşmamız aynen şu şekilde devam etti… “2006 yılında müzik bölümlerine hazırlanırken, herkesin bildiği çalışmaların dışında bir çalışma gerçekleştirmek istedim. Hazırlık sürecinde gereken şan ve işitme eğitimlerinin haricinde saz olarak kendime tulumu seçtim. Bu seçimi yapmamdaki en önemli sebeplerden bir tanesi elbette Doğu Karadenizli olmam. Bunun dışında bazı sebeplerim de vardı tabii ki… Şayet kazanırsam tulumla ve tulum için neler yapabileceğim ve Türk müziğine ne denli kazandırabileceğim, en öncelikli sebeplerim arasındaydı. 2006 yılının yazında girdiğim Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Müzik Bilimleri bölümünün sınavlarını başarı ile geçtim ve bu bölümün öğrencisi oldum. Akademik eğitimim sırasında 3. Sınıfı okurken, değerli hocam Prof. Dr. Cahit AKSU’nun yönetiminde çok sesli orkestraya tulumumla eşlik ettim ve zannedersem bu Türkiye’de bir ilk oldu. Tabi bu bölüme girmemdeki en önemli sebeplerden birinin tulum olduğu şüphesizdi… O günden bu yana tulumun bende uyandırdığı etkiyi, tınısını, enerjisini ve canlılığını dinleyenlere aktarabilmek adına çalışmalarıma devam ediyorum ve üniversitelerin müzik bölümlerine hazırlanan öğrencilere tulumu tavsiye ediyorum. Bu sazın gerçek anlamda akademik mecrada bir yer bulması ve Türk müziği içerisinde yerini alması gerektiğini düşünüyor ve canla başla bunun için gayret gösteriyorum. Tabi ki bunun gerçekleşmesi zaman alabilir. Çünkü tulum sazının ses dizisi pentatonik bir yapıya sahiptir. Bu yüzden transpose ve koma sesleri ile icra etme gibi bir özelliği yoktur. Ama bu demek değildir ki tulum modernize edilemez! Eğer gereken ilgi ve konuyla ilgili çalışma çok olursa bilgi birikimi oluşur ve bu bilgi paylaşılarak Türk müziğine yeni bir renk katar. Bu yüzden tulum sazı sadece meydan sazı değil Türk müziğinin temel renk sazlarından biri olmalıdır.” Sevgili dostlar… Bir düşünün hele… Doğu Karadeniz halkı için bir ritüel olan ve yerel kültürün temsilinde ilk sıralarda bulunan tulumun Türk müziği içinde yer aldığını… Aşkı, acıyı, mutluluğu, heyecanı, sevdayı, ayrılığı ve belki ölümü bile tulumun navından dinlediğinizi… Sanırım sadece bölge halkı için değil tüm Türkiye için büyük bir kazanç olacak, domino etkisinin yaratacağı bir heyecan ile dinlenecektir…...

Doğu Karadeniz’i Yüceltmek İçin Kadın Erkek Elele… Hep söylenir ve tenkit konusu olur, “Rize’de bütün işleri kadınlar yapıyor, erkekler ise yan gelip yatıyor” diye… İşte bu davranışların ana kaynağı gurbetçiliğin getirdiği bir alışkanlık veya gelenek… Bölgemize çay tarımı gelene dek insanımız gurbetçiydi… Doku Karadeniz’in kuzey doğusunda yer alan Batum, önemli bir ticaret merkezi olması hasebiyle gurbetçileri rahatça kendine çekebiliyordu. Ortak kültür ve yakınlık bakımından Batum şehri bölge insanının gurbeti olmuştu… Ta ki Sarp sınır kapısı kapanıncaya kadar… Sınır kapısı kapandıktan sonra kırsal göç ağırlıklı olarak başta Ankara, İstanbul ve İzmir olmak üzere diğer illere doğru yönelmeye başladı… Bu göç, daha çok dışarıdan bakanlar tarafından tenkit konusu olmuş ve ağızdan ağıza “Doğu Karadeniz Bölgesinde bütün işleri kadınlar yapıyor, erkekler ise yan gelip yatıyor” şeklinde dolaşmaya başlamıştır. Bu ifadenin aslına bakıldığında, geçmişte gurbetçi olarak çalışan erkeklerin, dışarıda yani “gurbet elde” evine ekmek parası getirmek için ter döktüğü süreçte, kadınlarının yörede aktif olarak çalışmaları ve ister istemez evin hem kadını hem erkeği rolünü üstlenmeleri dolayısıyla ortaya çıktığı görülecektir. Bölge insanı olarak bunu aslında hepimiz çok iyi anlayabiliyoruz. Elbette ki bu durumu kullanan yöre insanı da olmuyor değil… Yani gurbete gitmeyip kendi evinin sorumluluğunu üstlenmeyen erkekler, kadınlarının omuzlarında yükselmek için zamanını orada burada özellikle de kahve köşelerinde boşa geçirebilmektedirler. Böyle bir ailede erkek sürekli sömüren ve talep eden kişi rolünü üstlenmekte, kadın var gücüyle kaldırmakta zorluk çektiği tüm sorumluluğu yüklenmek için kendini ailesine feda edebilmektedir. Tabii ki bu durumun tam tersi de mevcuttur. Erkeğin ve kadının evi, evladı ve yöresi için alın terini döktüğü aileler de mevcuttur. Yukarıda bahsettiğim göç 1960’lı yıllar öncesine denk gelmektedir. Çayın bölgeye girmesiyle birlikte taşradan büyük şehirlere göç edenlerin çoğu memleketlerine tekrar geri dönmeye başlamışlardır. Rize ekonomisinin temel ürünü olan çay bir dönem insanları geçindirir hale gelmiş ancak daha sonra arazilerin bölünmesi, parçalanması ve çay fiyatlarının enflasyon altında kalması dolayısıyla yine bölge insanını zora sokan bir geçim kaynağı haline dönüşmüştür. Buna bağlı olarak ne yazık ki tekrar gurbetçilik başlamıştır. Son yıllarda dağ ve yayla turizmindeki gelişmeler Doğu Karadenize kısmen bölgesel olarak ekonomik canlılık getirmiştir. Kaçkar dağları ve etekleri, açık yüreklilikle söyleyebilirim ki, dünyanın en güzel yeri... Bölge insanı olduğum için söylemiyorum. Yanlış anlamayın beni… Ülkemin gezmediğim, görmediğim yeri kalmadı… Yurt dışında da yaklaşık on ülke gezdim. Bütün bu seyahatlerim süresince yöremizi ve Kaçkar dağı, eteklerini gözlerimin önüne getirdim kıyaslamak için… Ne mümkün… Kıyas kabul etmedi hiçbiriyle… Gerçekten tabiat olarak dünyada bu kadar güzel bir yer yok. Doğu Karadeniz dağları, dereleri, yaylaları ve gölleriyle eşsiz bir doğa güzelliğine sahip ama aynı zamanda çok zorlu coğrafya... Halkın, bu tabiat şartları içinde hayatını idame ettirmesi, geçimini sağlaması fevkalade zor... Bu zorluğun üstesinden ancak birlik olarak, kadın ve erkek beraber sorumluluğu taşıyarak gelebilecektir. Eski alışkanlıkların, gurbetçilik zamanlarının ve ben yatayım sen yapçılığın gerilerde kalmasıyla Doğu Karadeniz halkı ve doğasıyla daha da yükselerek kalkınabilecek, ülkemizin müstesna turizm cenneti olarak gözde yerini perçinleyecektir. ANKARA  ...

Fırtına Vadisi Özüne Dönmeli! Fırtına Vadisi denince akla ilk gelen şey doğal güzelliğidir… Öyle ki dünyada korunması gereken yüzlerce yerden biri olarak kabul edilmektedir… Ne yazık ki bu doğal güzelliğe sahip Fırtına Vadimiz her geçen gün daha da kirlenmektedir…  Önlem alınmadığı taktirde bir çevre felaketi ile karşı karşıya kalınmasına kaçınılmaz gözüyle bakılmaktadır… Doğal güzelliğiyle dünyada korunması gereken yerler listesine giren Fırtına Vadisinde rastlanan bu kirliliğe dur demek için vadiye boşaltılan kanalizasyon ve evsel atıklara yönelik geniş çaplı bir proje hazırlığına acilen başlanması gerekmektedir… Vadi boyunca kurulu olan bazı köylerde her ne kadar arıtma tesisleri bulunuyor olsa da günümüzde tesisi olmayan köylerin sayısı oldukça fazladır. Coğrafi konumu itibariyle Fırtına Vadisi üzerinde kurulu bulunan yerleşim yerlerinin ve farklı alanlarda hizmet sunan irili ufaklı turistik tesislerin kanalizasyon ve evsel atıkları direkt olarak ırmaklara, oradan da vadiye ulaşmaktadır…  Eşsiz güzelliklere sahip olan Fırtına Vadisinin daha fazla kirletilmemesi için etrafında bulunan yerleşim yerlerine “doğal arıtma sistemi” kurulmasının zamanının geldiğini ve hatta geçmek üzere olduğunu söylemek isterim… Geçen haftaki yazımda eşimle birlikte yaptığımız turistik gezinin Ayder yaylası kısmından biraz bahsetmiştim. Elbette yöreye ilk defa gelen birini götüreceğimiz en turistik yere de Fırtına vadisi üzerinden geçerek gidilebiliyor malumunuz… İşte bu geçiş esnasında da kısa bir mola vermek, yöresel bir kahvaltı yapmak ve eski dostlara merhaba demek üzere uğramıştık DOKADAK kulübünde yetiştirdiğim sporcumun yerine… İsim vermiyorum ki arada üzülenler olmasın öyle değil mi? Sürücü koltuğundan indiğimde önce tanımamıştı beni ama sonrasında sımsıkı kucaklaşmıştık… Buyur etmişti bizi tesisine… Mıhlaması, sucuklu yumurtası, mısır ekmeği ve daha ne ararsanız serdi önümüze… O esnada da sohbet ettik kendisiyle elbette, yörenin durumu, çevresel atıklar vb. konularda… Önümüzde rafting yapan bir grubu da gördüğünde eşim “Fevkalade bir güzellik burası… Televizyonda seyrettiğimden bile muhteşem… İnsanımızın bu güzelliği korumak için canla başla çalışması gerekir. Yoksa bir gün önünü alamayacak bir kirlilikle karşı karşıya kalınabilir” diyerek hayran hayran bakakalmıştı etrafa… Dostumla yaptığım konuşmada kendi tesislerinin büyük bir masrafa girdiğini ama arıtma tesisini kurduğunu belirtmesi üzerine eşim “Olması gereken de bu değil mi? Günübirlik gelen müşterileriniz için ihtiyaçlarını karşıladıkları yerlerden dökülen kanalizasyonlar ile mutfakta kullanılan atık suyun bir şekilde arıtılarak dereye ulaştırılması sanırım en doğru olan yoldur. Coğrafi konuma göre dereye ve oradan da Karadeniz’e dökülen bu suların her mesken grubu ve tesis tarafından arıtılması çok genel kapsamda denizlerin temizliği için bile gereklidir diye düşünüyorum” ifadeleri orada bulunanlar tarafından da onaylanmıştı... İşte iki sene önceden kalma bir anı daha sizlerle paylaştım. Halen duyuyorum ki çevresel temizlik hakkında hızlı bir ilerleme ne yazık ki yapılmamış. Oysa ki bu sorunun yaşanmaması için yerleşim yerlerinde oluşan evsel atıkların bir merkezde toplanması, belli aralıklarla ilgili yerel yönetimlerin kamyonlarla çöp ayrıştırma merkezlerine bu atıkları taşınmaları öncelikli yapılabilecek çevre temizlik hareketinin başında gelmelidir düşüncesindeyim. Burada ayrıştırılan çöpler geri dönüşüme, doğal ortamlarda kaybolan evsel atıklar ise, belirlenen vahşi depolama alanlarına taşınmalıdır… Bahse konu olan soruna önümüzdeki dönemlerde dur demezsek, çok yakın zamanda büyük bir çevre felaketiyle karşı karşıya kalabiliriz. Bu hassas ve son derece önemli konuya Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın ilgili birimleri tarafından oluşturulacak bir projeyle hiç zaman kaybetmeden bölgenin coğrafi konumu ve yerleşim alanları göz önüne alınarak acil önlemler geliştirilmesi, Kaçkar Dağları eteklerinde yer alan Fırtına Vadisi ve çevresinin eski güzelliğini yeniden kazanması için öncelikli temizlik hareketi olacaktır....

Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 90’lı yıllarda Turizm Merkezi yapılan Ayder Yaylası, bölge halkının yanı sıra gerek yerli gerekse yabancı turiste alternatif turizm faaliyetleri açısından imkân sağlamaktadır. Bölgeye gelenler, yaylanın termal tesislerinde ve çeşitli türde endemik bitkilerin barındığı yemyeşil alanlarda diledikleri gibi eğlenerek şehrin o bunaltıcı havasından ve stresinden uzaklaşmaktadırlar. Hayatının yaklaşık 40 yılını doğaya adamış biri olarak bölgeye gelen yerli ve yabancı misafirlere içinde bulundukları ortamı anlatırken Doğu Karadeniz’in bacasız sanayisinin yaylalar olduğunu söylerim… Bu yaylaların başını ise elbette ki Ayder Yaylası çekmektedir… Kısacası doğa ile iç içe olanlarda, o bölgenin havasını soluyanlarda sinir sisteminde herhangi bir bozukluk ve/veya stres bulamazsınız. Şehrin o kalabalık ve stres dolu ortamından yaylalara gelen insanlar, en geç bir hafta içerisinde kendilerinde barındırdıkları sinirsel bozuklukları ve stresi sorgusuz, sualsiz dışarı atarlar…  Bu görüşüm, bölgeye gelen uzmanlar tarafından da destek almış ve benzer görüşleri kendileri de defalarca dile getirmişlerdir… Hafta sonları şehrin o stresli ortamından uzaklaşmak isteyen vatandaşların kaçış yerlerinden biri olan Ayder Yaylası, yorgunluk atmak isteyenlerin uğrak noktası olmakta, vatandaşlar yeşilin bin bir tonundan oluşan alanlarda düzenlenen değişik aktivitelerden faydalanmaktadırlar. Bölgeye gelenlerin bazıları, otomobillerin teyplerinden yükselen yerel oyun havalarına horonlarla eşlik ederken bazıları da 55 derecelik sıcak suyun çıktığı termal tesislerden yararlanmaktadırlar. Tüm bu güzellikleri sadece televizyondan izleyen ve hayatında hiç Karadeniz’e gelme fırsatı bulamayan eşimle birlikte iki sene önce yaptığımız kısa süreli gezimizden bahsetmek istiyorum bu noktada… Aslında yazımın başında haber niteliği taşıyan bir giriş yapmıştım sizler için… Lakin bölge halkına hizmet veren ve bilgi sağlayan yerel gazetemiz okurları olarak zaten Ayder yaylasının özelliklerini biliyor ve yerel kültürü yaşatmak için elinizden geleni yapıyorsunuz… Buna inanıyorum. İşte bu noktada demem de o yüzden… Eşim Ankara’da doğup büyüyen ve Karadeniz kültürünü, doğasını ve o eşsiz güzelliklerini sadece izlediği belgesellerden edinen bir insan… O yüzden yerine geldiğinde gördükleri karşısında yaşadığı hisler belki bizim için çok daha önemli… Heyecan, şaşkınlık, aşırı dozda mutluluk, gözlerdeki ışıltı, ses tellerinin yüksek tonda titremesiyle elde edilen nidalar, kalp çarpıntısı ve daha nicelerini görme fırsatı yaşadım kendisiyle… Hele Hüser yaylasının yolu üzerindeki patikalara yaptığımız o yürüyüşte, Reis lakaplı Muhammet Önçırak abimi gördüğünde baton yerine kullandığı elindeki ince sopayı ona doğru işaret ederek “Ben Heidi oldum, sen Peter. İşte bu da Büyükbaba olmalı… Mis gibi bir hava, yemyeşil bir doğa, kuzular ve koyunlar eksik sadece… Sanki masal kitabının içerisindeyim. Heidi’yi oynuyorum.” derken yüzünde beliren o ışıltı aslında ne kadar muhteşem bir doğal kaynak içerisinde yaşam sürdüğümüzü bir kez daha kanıtlamıştı bana… Gelin tülü şelalesini, eski yayla mezarlıklarını ve gönderde dalgalanan şanlı bayrağımızı gördüğünde de benzer şekilde parlamıştı gözleri… Sanki Ankara’dan birlikte yola çıktığım o insan değildi… Daha yumuşak, daha hayran, oksijeni ciğerlerinin en derinlerine çeken ve hatta hiç nefes vermek istemeyen bir başka insan vardı yanımda… Taa ki yaylanın aşağısına inene kadar… Turistik mekân olarak işletilen çay bahçeleri, yemek salonları, hediyelik eşya dükkanları… İşte masalın bittiği nokta orası olmuştu… İki bardak çay içmek için girdiğimiz yerde beni tanıyan işletme sahibi, daha önce yazdığım bir yazıda yaptığım eleştiriyi (ki gayet haklı bir eleştiri olduğunu halen daha düşünüyorum-yapılan bir festival sürecinde iki bardak çaya abartılı bir tutar alınmasının çok uygun olmadığı, kısa değil uzun vadeli düşünülerek Ayder’in ve esnafının kalkındırılabileceği konusunda bir yazı yazmıştım-) haksız bulmuş olmalı ki uygun olmayan bir üslupla konuşmuş ve yine olumsuz bir beden dili kullanarak yarı ilgilenmişti bizimle… İçtiğimiz üç bardak çaya da şimdi pek hatırlamıyorum ama gayet okkalı bir ücret ödemiştik yine… Eşim haklı olarak “Burası çayın merkezi. Yer gök çay. Nasıl olur da bu kadar para isteyebilirler?” diye sormuştu bana hayretle… Dedim ya masal dünyasını yaklaşık 1,5 km. geride terk etmiş ve gerçek dünyaya bir alçı torbası içinde düşmüştük… Heidi, Peter ve büyükbaba gerilerde kalmış, vahşi kapitalizm ağının orta yerinde bulmuştuk kendimizi…. Bundan sonrasında ise sadece hayal kırıklığına uğramış bir çift göz ile yürek yorgunluğu ve hüzün yaşayan iki kalbin bindiği otomobille yaylayı terk etmesi vardı sahnede… Ziyaretçilerini stresten uzaklaştırdığını yukarıda belirttiğim bu güzel bölgenin, turistik mekân işletmecileri tarafından gerçek yaşama bu denli hızlı göndermesi de bu yazımın ironisi olsun dostlar…....

Paylaşmak Güzeldir Dostlar… İlkokul üçüncü sınıftaydım… Okul müdürümüz ve aynı zamanda sınıf öğretmenimiz rahmetli Ziya Okutan bahar döneminin başladığı günlerde ilk Türkçe dersimizde hepimize bir duyuru yapmıştı. “Çocuklar… İkinci dönemimiz hayırlı olsun. Bu dönem inanıyorum ki hepiniz daha çok çalışacak, düşük notu olan arkadaşlarınız notlarını yükseltecek ve dördüncü sınıfa daha yüksek bir sınıf ortalamasıyla geçeceksiniz. İşte tam da bu noktada size bir müjdem olacak. Eğer notlarınız iyi ve pekiyi düzeyinde olursa hepinizi köyümüzün çamlık alanına geziye götüreceğim.” Bu duyuru hepimizin motivasyonunu yükseltmişti. Şimdiye kadar sadece ailelerimizle gittiğimiz çamlık alanına öğretmenimiz ve hatta tüm sınıf arkadaşlarımızla birlikte gidebilecek olma fikri hepimizi canlandırmıştı. O günden sonra kırık notu olan arkadaşlarımıza yardım etme, derslerine destek olma, anlamadıkları konuları anlatma ve hatta sınav öncesi küçük gruplar halinde çalışma seferberliği ilan etmiştik resmen… Günümüzün akran danışmanlığı gibi bir durumu o günlerde yaşıyor, yaşatıyorduk… Öyle ki hafta içinde teneffüs aralarında, öğlen tatili ve akşam paydosu sonrası oyun saatlerine ayırdığımız zaman dilimlerinde ders desteği alıyor/veriyor, hafta sonlarında da aynı mahallede oturan arkadaşlarımızla bu desteği azimle sürdürüyorduk. Aile büyüklerimizin bile dikkatini çeken bir hal almıştı bu çalışmalar ki, öğretmenimize bu konu intikal etmiş, yaptığı açıklama sayesinde ebeveynlerimiz de çalışmalarımızı destekleyecek şekilde arkadaş gruplarıyla buluşmalarımıza izin verme konusunda daha yüksek bir tolerans göstermeye başlamışlardı. Günler olanca hızıyla geçmiş, yoğun paylaşımla, bilgi aktarımıyla geçen bir dönemin sonuna gelmiştik. O dönemde yazılı notlarımız öğretmenimiz tarafından duyurulur, sözlülerimiz ise açıklanmazdı. Bu nedenle hiçbirimiz karnelerimizin durumunu pek tahmin edemiyorduk. Karne günü gelip çatmıştı. Okul bahçesindeki akasya ağaçlarının altında tüm sınıflar sıra olmuştu. Sınıf öğretmenlerimiz ellerinde karnelerimizle bize doğru yaklaşmaya başlamışlardı. O kadar heyecanlanmıştık ki… Acaba karnelerimizdeki akademik başarılarımız geziye gitmemiz için yeterli olmuş muydu? Hepimiz iyi/pekiyi düzeyinde başarı sağlamış mıydık? Aklımızda bu sorular vardı ama öğretmenimiz aynı zamanda okul müdürü olduğu için dönemin kapanış konuşmasını yapmak üzere kürsüye yönelmişti. Anlayacağınız bir süre daha sabırla beklememiz gerekiyordu. Kapanış konuşmasının ardından her sınıfın sınıf öğretmeni karnelerini öğrencilerine dağıtmaya başladı. Ziya öğretmenimiz de tek tek isimlerimizi okuyarak karnelerimizi dağıtmaya başlamıştı. Karnesini her alan heyecanla içeriğini inceliyor, aldığı notlara ve geçme derecesine bakarak çığlık çığlığa zıplıyor ve başarmanın verdiği mutluluğu olanca hazzıyla yaşıyordu. Buna ben de dahildim. Karnelerimiz dağıtıldıktan sonra beden eğitimi öğretmenimiz yönetiminde İstiklal Marşımızı tüm okul olarak coşkuyla seslendirdik… Okul müdürümüz “Üçüncü sınıflar hariç herkes dağılabilir… İyi tatiller çocuklar… Yaz tatilinizi lütfen iyi değerlendirin. Hem dinlenin hem de geçtiğiniz dersleri tekrar ederek gelin Eylül ayında ki yeni öğreneceğiniz bilgiler daha iyi yerleşsin hafızanıza” diyerek bizim dışımızdaki bütün sınıfları evlerine uğurlamıştı… Sınıf olarak okul bahçesinde bir tek bizler kalmıştık. Diğer sınıflardaki arkadaşlarımızdan bazıları evlerinin yolunu tutmuşlardı ama bir kısmı da okul bahçesinin dışında bizleri gözlemlemeye başlamıştı, meraklarından ötürü… Dördüncü sınıfta okuyan Metin, sınıfımızın en uzun boylusu olan Yılmaz’a kısık sesle bir şeyler soruyordu. Bunu duyan öğretmenimiz hafifçe gülümseyerek “Metin, oğlum… Merak edilecek bir şey yok. Sınıfa bir söz vermiştim dönem başında. Şimdi o sözü yerine getireceğim tarihi birlikte kararlaştıracağız.” diyerek rahatlatmıştı Metin’i. Demek ki hepimiz beklenen başarıyı elde etmiş ve köyümüzün çamlık alanına (şimdiki düz mahalle ile Yeniköy arasında kalan çamlık alan) yapılacak geziyi kazanmıştık sınıf olarak… Günler geçmiş, öğretmenimizle kararlaştırdığımız gün gelip çatmıştı. Sözleştiğimiz saatte tüm sınıf okul bahçesinde buluşmuştuk… Öğretmenimiz her zaman olduğu gibi buluşma saatinden önce okula gelmiş, elindeki kocaman sepetle ve yüzündeki o aydınlık gülümsemeyle karşılamıştı bizleri. Ailelerimizin yanımıza koyduğu atıştırmalıklar da her birimizin küçük poşetlerindeydi. “Evlatlarım… Hoş geldiniz… Şu kısacık sürede bile sizleri ne çok özlemişim…” diye hepimizi öperek karşılayan Ziya öğretmenimizle birlikte sırayla ve uygun adımlarla yürümeye başladık. Yaklaşık 3 km. yol yürümüştük ama hiçbirimizde bir yorgunluk emaresi veya sırayı bozma durumu gözlenmemişti. Alana vardığımızda doğayı koruma bilinci, çevre temizliği ve sağlıklı yaşamla ilgili kısa bilgiler paylaşmaya başlamıştı öğretmenimiz bizlerle… Ancak doğru dürüst bir şey anlayamıyorduk çünkü karnımızın gurultusu dinlememize imkân tanımıyordu. Malum çocuğuz… Acıktığımızı anlayan öğretmenimiz grup olarak uygun bir alana oturmamızı ve evden getirdiklerimizi yedikten sonra gezimize devam edebileceğimizi söyleyerek, sepetinden çıkardığı un helvalarından birer tane her birimize dağıtmıştı. Kimimizin sadece cebinden iki ceviz çıkmış, kimimiz ise üç parça mısır ekmeği getirmişti. Bir kısmı ise annesinin yaptığı bir tepsi Laz böreğiyle gelmişti geziye… Durum böyle olunca öğretmenimiz sepetinden çıkardığı kocaman bembeyaz çarşafı çimlerin üzerine serdi ve “Çocuklar, hepiniz getirdiklerinizi çarşafın üzerine koyun. Paylaşacağız… Getirdiklerimizden bir lokma bile olsa hepimiz tadacağız… Paylaşmanın güzelliğini yaşayacağız… Var olanın yok olana desteğini, yok olanın var olana minnetini öğrenecek, öğrendikçe ve yaşadıkça şükredeceğiz” dedi. O zaman anlamaya başlamıştık… Paylaşmak… Arkadaşlık… Dostluk… Varlık… Yokluk… Anlam… Önem… Paylaşmak GÜZELDİR dostlar… Aşı, malı, sevgiyi, acıyı, tatlıyı, duyguyu, anı, huzuru… Rahmetle ve şükranla anıyorum sizi Ziya Öğretmenim… O gün bütün bu duyguları bir kez daha iliklerime kadar hissettirdiğiniz için… Annemin attığı temellerin üzerine…...

Babamın “Babalar Günü”nü hiç kutlayamadım… Geçtiğimiz pazar babalar günüydü. Belki şaşıracaksınız ama” Babalar Günü” olarak ilk kez nasıl kutlanmaya başladığını düşündüm ve biraz araştırdım. Amerikan İç Savaşı gazilerinden birinin kızı olan Sonora Smart Dodd ismi çıktı karşıma… Anneler Günü gibi babaların da bir günü olması gerektiğini düşünmüş… Dodd'un babası William Jackson Smart annelerinin yokluğunda altı çocuğunu tek başına büyütmüş. Bu fedakârlığının kendince ödüllendirilmesi gerektiğini düşünen Sonora, babasının doğum günü olan 5 Haziran'ın Babalar Günü ilan edilmesi için çalışmalara başlamış ama bu çalışmalar düşündüğünden uzun sürmüş. Bu sayede babalar günü kutlamaları haziran ayının üçüncü pazar gününe ertelenmiş. Bu bilgiyle daha önce karşılaşmadığım için hoşuma gitti ve siz değerli okurlarımla paylaşmak istedim. Peki ne zaman kutlanmış ilk kez babalar günü biliyor musunuz? Washington'un Spokane şehrinde ilk kez 19 Haziran 1910'da kutlanmaya başlayan babalar günü, 1924 yılında ABD Başkanı Calvin Coolidge tarafından desteklenmiş ama resmi olarak ilan edilmemiş. 1966 yılında ise o dönemin başkanı Lyndon Johnson her yıl haziran ayının üçüncü pazarının Babalar Günü olarak kutlanacağını açıklayan bir bildiri yayımlamış, 1972 yılındaysa Başkan Richard Nixon'ın imzasıyla babalar günü ABD'de kutlanmaya başlanmış ve hatta resmî tatil olarak ilan edilmiş. Ülkemizde ise babalar günü 1980 yılından sonra kutlanmaya başlamıştır. Ne yazık ki ben babamın bu özel gününü hiç kutlayamayan bir çocukluk geçirdim. Aile ekonomisine katkı sağlamak için hızarcılık yapar bu nedenle eve seyrek gelirdi babam. Bazen 2-3 ayda bir görürdüm onu… Hatta 6-8 ay bile göremediğim olurdu. Genellikle kışın eve gelirdi rahmetli… Tabii babalar günü Haziran ayında olduğu için elini öpüp hiç kutlayamadım. Bazen akşama gelir düşüncesiyle fındıklıkların altına gidip yaban çileği toplar, kendi sarmaşığına dizip beklerdim yolunu… Gelmezdi… Gelemezdi… O zaman annem doldururdu boşluğunu… Doldurmaya çalışırdı diyelim… “Gelecek oğul… Bizim için, evimiz için, senin geleceğin için çalışıyor baban” derdi… Babamdan yadigâr sadece nüfus cüzdanı ve silik bir fotoğrafı kaldı… Sözün kısası şu ki… Ben babamın babalar gününü hiç elini öpüp kutlayamadım… Bu bana çok ağır geliyordu çocukluğumda… Sonrasında da zaten babamı bulamadım, erken kaybettim onu… Baba evin direği, annenin yüreği, evladın nefesi ya hani… Babalarımızı, onların gıyabında bütün büyüklerimizi hayattalarken ihmal etmeyelim… Günler hızlı geçiyor biliyoruz… Hepimizin bir yaşam gailesi var ve bazen birbirimizi ihmal edebiliyoruz. Sonra bir bakıyoruz ki yok… Ses yok… Nefes yok… Beden yok… Babalar gününüzün sağlıkla kutlanacağı, çocuklarınızın ve onların çocuklarının çevrenizde mutluluk çemberi oluşturacağı uzun yıllar geçirmenizi dileyerek bütün babaların “Babalar Günü”nü kutluyor, başta babam olmak üzere hayatlarını kaybeden babaları da rahmetle anıyorum. ...

ARDER Üyeleri İftar Yemeğinde Buluştu   Ankara Ardeşen Kültür Derneği (ARDER) Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Üstoğlu’nun ev sahipliğinde dernek merkezinde gerçekleştirilen 5’inci ARDER İftar Yemeğine çok sayıda üye ve davetli katıldı. ARDER Yönetim Kurulu üyelerinin yanı sıra çok sayıda davetli misafirlerin katılımıyla gerçekleşen iftar yemeği sonrası bir konuşma yapan ARDER Başkanı Ahmet Üstoğlu, Ankara’daki Ardeşen Kültür Evinde geçmiş dönemlerde olduğu gibi bu yılki geleneksel iftar yemeğinde sadece dernek üyelerini değil, Başkentte görev yapan akademisyen, işadamı, sanat dünyası ve siyaset çevresi ile Ankara’da faaliyet gösteren Rize Dernekler Federasyonu ve ilçe dernek üyelerini bir araya getirmeyi başardıklarını söyledi… “Bölgemizin en güzel sosyal ve kültürel alandaki yansımaları Başkentimize taşımak için derneğimizin yönetim kurulu üyelerimiz var gücüyle çalışmaktadırlar” diyen ARDER Başkanı Üstoğlu, ”Yerel dernekler arasında bir yıl içinde en çok etkinlik yapan dernekler arasında ilk sırayı Ankara Ardeşen Kültürevi Derneğimiz yer almaktadır… Yıl içinde yaptığımız etkinlikler sayesinde hemşerilerimiz arasında iyi bir kaynaşma ortamı sağlamaktayız. Bunun en güzel örneğini geçtiğimiz günlerde Çanakkale'de gerçekleştirdiğimiz Tarihi Gelibolu Yarımadasındaki manevi gezimiz olmuştur…” şeklinde ifadede bulundu… Tün davetliler keyifli iftar yemeği sonrasında özlem giderici sıcak ve samimi sohbeti külturevimizin her odasında gecenin geç saatlerine kadar sürdürüldü... Bu amacına uygun geçen renkli gecemiz iyi dilek ve temennilerle dostça vedalaşmalarla son buldu. Geceye katılan geceye katkı ve hizmet sunanlara Ankara Kültür Derneği Yönetim Kurulu olarak teşekkür ediyor şükranlarımızı sunuyoruz... ...

Sifterişi Cinsepe Şeni… Doğu Karadeniz’in ritüelleri arasında yer alan “Sifteri Oç’opu” (atmaca avcılığı) geleneğini gelecek nesillere aktarabilmek için yoğun çaba harcanıyor… Geçen hafta “Sifteriyle Ort’iç’i Avlamak…” başlığında sizlerle yazımı paylaşmış ve ilham kaynağımın Dr. Hüseyin Avni Kabaoğlu olduğunu belirtmiştim… Bu hafta kaleme aldığım yazının da ilham kaynağı değerli büyüğüm Kabaoğlu olacak… Bölgemizin çeşitli hastanelerinde diş hekimi olarak görev yapan Kabaoğlu, 1986-1989 yılları arasında Ardeşen Belediye Başkanlığı yapmış, 20’inci dönem Rize milletvekili olarak parlamentoda görev almıştır. Ardeşen’imizin önemli şahsiyetlerinden biri olan değerli büyüğümüzle 12 yıl önce yaptığım Sifterişi cinsepe muon (Atmaca cinsleri nelerdir) adlı sohbetimden satır başlıklarını sizlerle paylaşıyorum… Bölgemizde Lazların yoğun olarak yaşadığı Pazar, Ardeşen, Çamlıhemşin, Fındıklı, Arhavi, Borçka, Hopa, Kemalpaşa ilçelerinde ve Sarp köyü başta olmak üzere bu yerleşim yerlerine bağlı köylerinde geleneksel olarak yoğun bir şekilde Sifteri oç’opinu duyla (Atmaca tutma geleneği) mevcuttur… Kafkasya'dan kalkıp, bölgemizi oputxu gza (geçiş güzergahı) olarak kullanan sifterilerin en değerlisi dişi olanıdır… Sifterişi daduli 3ulu (atmacanın erkeği küçük), Sifteri zura didi (atmacanın dişisi büyük) olur… Biz atmacacılar, çevik ve daha güçlü oldukları için zura sifterilerini besler ve eğitiriz… Yaşını dolduran atmacaların gaga kısmı başta olmak üzere göz ve ayak kısımları sarı renktedir. Yaşları ilerleyen sifterilerin sarı renkleri koyulaşarak kırmızıya dönüşür. Ortalama ağırlıkları 150 ile 200 gr. arasında olup tüy rengine göre 3 türü ve 30’a yakın cinsi mevcuttur… Bu cinsler arasında en kıymetlisi ve nadir olarak yakalananı kçe (beyaz) ispiridir. Atmacacılığa başladığımız ilk yıllarda ispiri cinsi atmacalar, tentalarımıza kurduğumuz mosa’ya (ince örülmüş ağa) takılırlardı. Son yıllarda bu cins sifteriler artık mosalarımıza takılmaz oldular… İspiri dışında mosalarımıza takılan sifteri cinslerinin birkaçını Lazca isimleriyle birlikte paylaşmak istiyorum… Açık Kara, Beyaz Açık Kara, Pis Kara, Didi (büyük) Kara, 3ulu (küçük) Kara, Uçaşi (karanın) İspiri, Kel Boz Kara, Bozkara, Boz Kızıl, Pinti Kızılı, Küllü Boz Kızıl, Pak Boz Kızıl, Mç’ita (kırmızı) Kızıl, Çam Kızılı, Nungvapu (benzer) Çam Kızılı, Uça (Kara) Çam Kızılı, Nungvapu (benzer) Boz Kızılı, Ç’veri (yanmış) Çam Kızılı,Kç’e (beyaz) Kızıl, Uça (Kara) Kızıl, Uça (sıyah) Çam Kızıl, Kızıl Uça (Kara), Sarı, Gontaneri (açık) Sarı, Çv’eri (yanmış) Sarı… Aklımda kalanlar bunlar…. Kafkasya’nın yüksek dağlarında üreyen Sifteriler, oskvale (yumurtlama yeri) en az 2, en çok 5 yumurta yapıp monçe ora (kuluçkaya) otururlar. Özellikle Asya ülkelerine göç eden sifteriler, haziran ayında bölgemizde yuvalanırlar. Temmuz ayı ortalarına kadar sifterişi montalepe (yavruları) monta ora kuluçkadan çıkar ve yuvalarından uçarlar… Bu genç sifteriler, Ağustos'un son haftasından itibaren Ekim sonuna kadar kuzey doğudan güneye Basra Körfezi ve Kuzey Afrika Ülkelerine doğru yol alırlar…. Bu konuştuklarımı kaleme alıp, gelecek nesillerin en iyi faydalanacağı şekilde hazırlayacağına inancım sonsuz… Bölgemizin değerlerini koruyup kollamamız ve en iyi şekilde sahip çıkmamız lazım. Laz kültürünün içinde yer alan ritüellerin yok olmasına asla izin vermemeliyiz… İşte o günden bugüne değerli büyüğüm Kabaoğlu’nun ifadeleriyle Sifterişi cinsepe-Atmaca cinsleri… Kültürümüzün ve dilimizin gelecek nesillere aktarılması ümidiyle… Sabri Aslışen / ARDER ...

SİFTERİ DO ORT’İÇ’İ “Sifteri ile Ort’iç’i Avlama” hikayesini Rize eski milletvekili Dr. Hüseyin Avni Kabaoğlu’yla yaptığım sohbetlerden alıntı yaparak sizlerle paylaşacağım… (Sifteri: Atmaca, Ort’iç’i: Bıldırcın, Ğvapa: Danaburnu, Ğaç’o: Örümcek kuşu, Mosa: İnce örülmüş ağ) Doğu Karadeniz’de yüzyıllardır süre gelen atmacacılık geleneğini bütün ritüelleriyle birlikte gelecek nesile aktarılabilmek için kendisi gibi çok sayıda sifteri sevdalıları tarafından yoğun çaba harcandığını belirten Kabaoğlu, “Sifteriyle Ort’iç’i avlama” serüvenini şu cümlelerle aktardı; Bilindiği gibi Ort’iç’iler göçmen kuş türlerinden biridir. Bu kuşlar bölgemizde iki ayrı dönemde güneye doğru göç ederler. Bölgemize baharda gelen kuşlara yaz göçmeni, ağustos ayının son haftalarında ve sonbaharda gelenlere ise geçit kuşları deniliyor. Yaz göçmeninde gelen kuşlar, konduğu bölge içerisinde göç yaparlar. Bu kuşlara yerli ort’iç’iler adını veriyoruz… Kafkasya’dan kalkıp Karadeniz’i boydan boya uçarak geçmek zorunda kalan rengarenk ort’iç’iler, göç yolunda yorgunlukla birlikte olumsuz hava şartlarından dolayı önüne gelen ilk kıyı şeridine konmaya çalışırlar. Yağmur dinene kadar kondukları yerden hiç kalkmayan bu kuşlar, kollarında atmacaları oturtan atmacacıları beklercesine hareketsiz kalırlar… Dr. Hüseyin Avni Kabaoğlu bu açıklamalarının ardından başından geçen bir olayı da bana şu ifadelerle anlatmıştı. Akşam saatlerindeydi, hava kapalı yağmur hafiften çiseler gibiydi… Derken çakan şimşekler ve gök gürültüsüyle birlikte yağmur yağmaya başlamış, Ort’iç’ilerin sesleri, gök gürültüsüne karışmıştı… Belli ki yoğun bir şekilde Ort’iç’i geçişi oluyordu… Şentepe Mahallesindeki evimin balkonunda “sabah eyi ort’iç’i olacak” diye düşünerek sabahı etmiştim… Sabah erken saate bir gün önceden aç bıraktığım sırtıkara sifterimi sol koluma oturttum, fileli çantamı omuzuma çapraz astım. K’utt’aviti golovinğoni (av köpeğini de önüme kattım) Furt’ona’ya doğru yol aldım. K’ik’i 3ari movişvacisi Furtonaşi zeni goyovo3edi, xe sifteri celaxureni k’oçi dolvobğun… (Su kaynağında soluklanıp, Fırtınanın düzlüğüne baktığımda, kolunda atmaca oturtmuş çok sayıda atmacacı gördüm). Elbette bize de bir şey düşer diye sesli düşünerek Furt’ona düzlüğüne vardım. Xombula limxona pe k’ale k’utt’avi mo vutti. (Kurumuş eğreltilere doğru av köpeğini gönderdim). Çok sayıda atmacacı av köpekleri sayesinde otların arasından uçarak kalkan ort’içilere sifterilerini tek tek salıyor o günkü avını sifteriler aracılığıyla keyifle topluyorlardı… Ucepe gunze na uğun k’ut’avi şkimi memaşku do ort’ici gorusu, goru goru do mutu var ziru… (Uzun kulaklı av köpeğim, beni bırakıp bıldırcın aramaya başlamıştı ama bir şey bulamamıştı…) Yaklaşık yarım saat olmuştu k’ut’avi şkimi henüz ort’iç’iyi otların arasından kaldıramamıştı ve bu durum beni bir hayli germişti… Kendi kendime,” Bugüne kadar böyle bir şeye şahit olmamıştım. Acaba, dün gece yağan yağmurda yorgun düşen ort’iç’iler Furt’ona’ya değilde zuğa’ya (deniz) mi inmişler?” diye düşünmeye başlamıştım… O sırada k’utavi şkimi bana doğru gelirken hemen önümden iki ort’iç’i havalandığını gördüm, ava hazır olan sırtıkara sifterimi ort’iç’ilere saldım… Akşamdan aç olan sırtıkara şkimi 5-10 saniye içinde ort’iç’ilerden birini pençeleriyle hava kaptı ve yere indirdi. Ben gidene kadar k’utavi şkimi çoktan yanına varmıştı. Sırtıkara sifterimin pençeleri arasında ort’iç’i canlı olmasına rağmen hareketsiz şekilde duruyordu… Fileli çantamın içinde duran taze et parçasıyla takas ettiğim bıldırcını sifterimin pençelerinin arasından aldım… O gün sırtıkara sifterim ve gunze uci k’utavi şkimi sayesinde tamı tamına 13 ort’iç’i avlamış, birini de av esnasında sifteri şkimiye ödül olarak vermiştim… Sonuç olarak şunu ifade etmek isterim sevgili Sabri kardeşim, “Kafkaslardan göç gelen bu kuşlarla bizler, Kafkasyalılar olarak aynı tavanın balığı misaliyiz. Yöre insanı olarak yüzyıllardan beri ritüelleriyle birlikte süre gelen en eski geleneği olan sifteri besleme ve sifteri ile ort’iç’i yakalama kültürünü gelenekselleştirerek yaşatmaya çalışıyoruz. Tek isteğim, bu kültürün yok olmaması, gelecek nesillerin de bu kültürü bir sonraki nesillere aktarmasına yardımcı olmasıdır…” Bölgemizin yetiştirdiği değerlerden biri olan kıymetli büyüğüme bu güzel sohbetten dolayı teşekkür ettikten sonra kendisine benden bir isteğiniz var mı? diye sorduğumda; “Gazetecilik mesleğini sürdüğün müddetçe, arada bir de olsa haberlerine “Ğvapa, Ğaç’o, Ort’iç’i,Tenta do Sifteri” (Danaburnu, Örümcek kuşu, Bıldırcın, Atmacacının kamufle yeri ve Atmaca) konulu haberlere yer verirsen beni ve atmacacıları çok mutlu etmiş, yapacağın haberler sayesinde, bizden sonra gelecek nesile atmacacılık kültürünü de aktarmış olursun demişti… Sanırım bu yazımla yıllar sonra da olsa, 1986-1989 dönemi Ardeşen Belediye Başkanlığı ve 20’inci dönem Rize Milletvekilliği görevlerini yürütmüş olan değerli büyüğüm Dr. Hüseyin Avni Kabaoğlu’nun isteğini biraz olsun yerine getirmiş oldum… Gelecek hafta “Sifteri (Atmaca) Cinsleri ile ilgili sohbetimi sizlerle paylaşacağım… ...

Karanlığa ışığını bırakan kadın… Kadın olmak her yerde zordur. Ancak Karadeniz’de bir o kadar daha zor kadın olmak. Çünkü buranın doğal, hayatın zorluğundan da engebeli… Kadın olmak Karadeniz’de meşakkat ister. Emek ister. Zor şartlarda omuzlanmış yüklerle hayata tutunmak herkesin yapacağı bir iş değildir… Bir evin işi değildir kadının yükü Karadeniz’de. Bahçe işleri, aile işleri, hatta barındığı toplumun yükümlülükleri vardır üzerinde kadının… Kadın çalışır. Kadın üretir. Kadın çabalar. Hep güçlü olmak hep kucaklayıcı olmak hep yapıcı olmak zorundadır. Bu ona toplumun biçtiği bir yük müdür. Sanmıyorum… Bu ona kendi sorumluluğunun yüklediği görevdir bence… Öyle ki kadın, işim yok değil, yatıp uyumaz bizim buralarda… Mutlaka uğraşacağı bir iş vardır kadının… Gün batarken, güneşin vedasını izlediniz mi hiç? Güneş karanlığa bırakır ışığını. Kadın da öyledir evren için… Olmazsa ışığı kaybolur, ülkesinin… Bildiğimiz ne varsa ilk kimden öğrendik dersiniz? Koca koca erkekleriz, bir düşünün lütfen, neden en çok annemizle ilgili hatıralar fazladır beynimizde? En çok kim bilir sırlarımızı? Ya da eşlerimizin yemeklerine tatlı kusurlar bulurken, neden “annem bu yemeği çok daha güzel yapar be hanım” deyiveririz sessizce? Kadın farklıdır… Kadın ruhun dinlencesi… Gönlün türkü sesidir kadın…. Kadını kadın yapan en büyük özelliğiyse, annelik rolüdür. Annenin verdiği şefkattir, insanın ruhunu temizleyen yenileyen. Şimdi kadınlarımız, doğum korkusuyla ya da ekonomik sebeplerle çocuk yapmak istemiyorsa da. Bölgemizde bu durum geçerliliğini korumuyor… Üstlendiği bütün rollere bide annelik rolü ekleyen Karadeniz kadını yılmadan usanmadan, yaşamıyla örnek olmaya devam ediyor... Cumhuriyetimizin odak noktasında yer alan kadınlarımız, modern ve çağdaş günlere gelmemizde önemli görevler başarmışlardır. Çoğu zaman değil, her zaman her gözün nuru, hayatın can damarı olmalıdır kadınlarımız… Kadınlar gününüz kutlu olsun. ASLIŞEN Sabri / ANKARA...

ARDER’in Misafirperverliği Devam Ediyor Yerel Seçimlere haftalar kala merkezi Ankara’da bulunan Ardeşen Kültür Derneğimize (ARDER) sivil toplum kuruluşları ve siyasi parti temsilcileri ile belediye başkan adayları tarafından ziyaret edilmeye devam ediliyor. Derneğimiz ARDER her zaman olduğu gibi her türlü renklere ve fikirlere açık olacak şekilde misafirperverliğini sürdürüyor… AK Parti Ardeşen Belediye Başkan Adayı Avni Kahya ve beraberindeki heyetle birlikte Ankara Ardeşen Kültür Derneğimize (ARDER) ziyarette bulunarak, hemşerilerimizle buluştular… Belediye Başkan Adayı Kâhya ve beraberindekiler ARDER Başkan Yardımcımız Engin Dalbastı ve yönetim kurulu üyelerimiz tarafından karşılandı. Tam bir misafirperverlik örneğinin gösterildiği buluşmaya,  Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Gıda Kontrol Genel Müdür Yardımcısı Mümtaz Sinan, İller Bankası Yönetim Kurulu Başkan Vekili ve Denetim Komitesi Başkanı Mehmet Yerebakan, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Basın ve Halkla İlişkiler Müşaviri Turan Özyanık, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurulu Üyesi Av. Harun Mertoğlu,Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Müşaviri Adem Biberoğlu, İş Adamı Metin Yenilmez ve AK Parti Tunca Belediye Başkan Adayı Ahmet Naci Aytemiz ile Ankara’da farklı kurum ve kuruluşlarda görev yapan bürokratlar katıldılar. Misafirlere hitaben hoş geldiniz konuşması yapan Başkan Yardımcımız Engin Dalbastı, ARDER olarak Genel Seçimlerde olduğu gibi 31 Martta yapılacak Yerel Seçimlerde derneğimizin kapıları tüm siyasi partilere açık olduğunu söyledi. Karşılıklı sohbet havasında geçen ziyaretin sonunda bir teşekkür konuşması yapan AK Parti Ardeşen Belediye Başkanı Avni Kâhya, ARDER Yönetim Kurulu Üyeleri ve Ardeşen’li bürokratlarla verimli bir istişare toplantısı gerçekleştirdiklerini belirterek,  Ankara Ardeşen Kültür Derneği’nin misafirperverliğinden dolayı teşekkür etti…...